Chwačanska cyrkej
Chwačanska cyrkej (Cyrkej K dobremu pastyrjej) je ewangelsko-lutherska cyrkej w Chwaćicach w Budyskim wokrjesu. Wona słuži ewangelskej wosadźe Chwaćicy w cyrkwinskim wobwodźe Budyšin-Kamjenc ewangelskeje krajneje cyrkwje w Sakskej a słuša k najmłódšim wosadnym cyrkwjam Budyskeho kraja. Wot jeje załoženja hač do 1930tych lět je so tu tež serbsce prědowało. Wot lěta 2022 słuša Chwačanska wosada zhromadnje z Njeswačidłom, Minakałom, Rakecami a Klukšom k wulkowosadźe Hornjołužiska hola a haty.
Chwačanski kěrchow nadeńdźe so blisko cyrkwje na jeje zapadnym boku. Tu steji tež wojerski pomnik za padnjenych Prěnjeje swětoweje wójny z lěta 1924 ze serbskim napisom při delnim dźělu.
Ewangelska cyrkej w Chwaćicach steji jako kulturny pomnik pod škitom.
Stawizny wobdźěłać
W 19. lětstotku běchu Chwaćicy wot wokolnych (ewangelskich) wosadnych wsow chětro zdalene. Wěriwi z Chwaćic a wokolnych wsow přisłušachu ze starodawna Malešanskej wosadźe, při čimž namakaše so jeje cyrkej zady Sprjewje někak sydom kilometrow wot Chwaćic. Zwisk do Malešec wobsteješe hižo do 1684, w lěće 1730 naspomnja so tež styki do Křiweje Boršće a Dalic. Do toho, w 14. lětstotku, běchu Chwaćicy Budyska radna wjes a hajichu wuske styki do Budyšina. Zafarowane běchu prawdźepodobne do tamnišeje Mikławskeje cyrkwje.
W lěće 1630 přeńdu Chwaćicy do wobsydstwa Adolpha z Gersdorffa w Malešecach, přiwisnika reformacije. Najskerje so Chwačenjo z toho časa tež cyrkwinsce do Malešec orientowachu, wosebje hdyž so Mikławska cyrkej při woblěhowanju Budyšina w Třicećilětnej wójnje zniči.
Susodne Dalicy běchu hišće spočatk 20. lětstotka konfesionelnje měšane. Jich katolscy wobydlerjo přisłušachu Serbskej cyrkwi w Budyšinje. Ewangelscy z přewažnje katolskich a do Radworja zafarowanych wsow Lutobč, Měrkow a Boranecy chodźachu do Minakałskeje cyrkwje. Tež Wulkodubrawčenjo buchu hakle 1857 do Klukša přefarowani. Oficielnje słušachu Chwaćicy, Ješicy, Mała Dubrawa a Křiwa Boršć pak hakle wot lěta 1839 k Malešanskej wosadźe.
Centralne połoženje Chwaćic a stejišćo ewangelskeje šule we wsy kaž tež hižo wobstejace pohrjebnišćo běchu hłowne argumenty za załoženje noweje wosady na tutym městnje. W lěće 1861 žadachu sej Chwačanscy Serbja nowu serbsku ewangelsku cyrkej w swojej wsy. Tute žadanje nadeńdźe tež w serbskej inteligency podpěru. Wot 1862 zběrachu so dary za nowu cyrkwju.[1]
Dnja 20. januara 1896 rozsudźi so potom tež Chwačanska gmejnska rada doskónčnje za twar noweje cyrkwje. Mjez druhim z podpěru Jaroměra Hendricha Imiša dóstachu Chwačenjo dnja 31. januara 1897 dowolnosć ewangelskeho krajneho konsistorija za wutworjenje noweje wosady. Po wuspěšnym wupisanju dósta dnja 20. meje 1898 twarski mišter Simon z Ochranowa, rodźeny Serb, nadawk za twar Chwačanskeje cyrkwje. Twarski nawod měješe prof. Giese z Drježdźan. Zakładny kamjeń połoži so 29. junija 1898. 1. oktobra 1898 wopušćichu wjesne gmejny Chwaćicy, Ješicy, Mała Dubrawa a Křiwa Boršć oficielnje Malešansku wosadu.
Hižo 24. apryla 1899 bě 52 metrow wysoka wěža dotwarjena. Njedźelu, 15. oktobra 1899, powitachu Chwačenjo prěnjeho swójskeho dušepastyrja Jurja Gustawa Zarjenka. Dźeń na to so cyrkej z němskej a serbskej Božej słužbu poswjeći.[2]
Wot 1973 do 1977 bu cyrkej dospołnje wobnowjena. Wot lěta 1977 smě wona přimjeno K dobremu pastyrjej wjesć.
Wosada wobdźěłać
Do Chwačanskeje wosady słušeja nimo Chwaćic samych tež přewažnje ewangelske wjeski Dalicy, Ješicy, Křiwa Boršć a Mała Dubrawa kaž tež ewangelscy wobydlerjo z Boranec, Lutobča a Měrkowa.
Fararjo wobdźěłać
| doba | mjeno | ródna wjes | žiwjenske daty | přispomnjenki |
|---|---|---|---|---|
| 1899–1936 | Jurij Gustaw Zarjenk | Załom | 1871–1946 | do toho w Michałskej wosadźe (2. městno) |
| 1936–1939 | Herman Rychtar (Hermann Johann Richter) | Rakecy | 1910–1943 | do toho diakon w Nowych Jěžercach |
| 1944–1951 | Heinz Reinisch | Drježdźany | 1910–1969 | do toho w Lauensteinje |
| 1952–1972 | Falk Hammermann | do toho diakon w Altenbergu | ||
| 1973–1981 | Hans-Jürgen Englert | po tym w Lěwałdźe |
Farar Rychtar bě posledni, kiž tež serbsce prědowaše.
Wobrazy wobdźěłać
-
Wuchodna fasada cyrkwje -
Cyrkwine wokno z dwurěčnym napisom -
Nutřkowny napohlad -
Hłowny wołtar -
Wojerski pomnik
.jpg)
.jpg)
Žórła wobdźěłać
- Quatitz/Chwaćicy mit Dahlowitz/Dalicy, Jeschütz/Ješicy und Kronförstchen/Křiwa Boršć. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 243–246.
- ↑ Die Kirchlichen Verhältnisse bis zum Jahre 1899 na webstronje wosadow Malešecy-Hućina a Chwaćicy (němsce)
- ↑ Kirchbau in Quatitz na webstronje wosadow Malešecy-Hućina a Chwaćicy (němsce)
Wotkazaj wobdźěłać
Commons: Ewangelska cyrkej w Chwaćicach – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Webstrona wosadow Malešecy-Hućina a Chwaćicy (němsce)
Bart | Bukecy | Budestecy | Budyšink | Budyšin, swj. Pětr | Budyšin, swj. Michał | Halštrow | Hodźij | Horni Wujězd | Hrodźišćo | Hućina | Huska | Chwaćicy | Klukš | Korzym | Kotecy | Kumwałd | Łupoj | Malešecy | Minakał | Njeswačidło | Palow | Porchow | Poršicy | Protecy | Rakecy | Smělna | Smječkecy | Wjelećin | Wóslink | Załom