Měrkow

**Měrkow**
Merka
	Połoženje Měrkowa na karće Hornjeje Łužicy Połoženje Měrkowa
	Połoženje Měrkowa na karće Hornjeje Łužicy Połoženje Měrkowa
gmejna:	Radwor
zagmejnowanje:	1936 (do Lutobča)
wobydlerstwo:	119 (31. decembra 2022)
wysokosć:	177 metrow n.m.hł.
	51.24527777777814.429444444444177 Koordinaty: 51° 14′ 43″ S, 14° 25′ 46″ W
póstowe čisło:	02627
předwólba:	035934
	wobydler/ka:; Měrkowčan/-ka
	adjektiw:; Měrkowski
	skłonowanje:; Měrkowa, Měrkowej, Měrkow, Měrkowom, w Měrkowje
	Powětrowy wobraz (2018) Powětrowy wobraz (2018)
	wikidata: Měrkow (Q1921776)

Měrkow (němsce Merka) je hornjołužiska wjeska ze 119 wobydlerjemi^[2] we wuchodźe Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1994 k Radworskej gmejnje.

Geografija wobdźěłać

Wjeska leži sydom kilometrow sewjernje Budyšina při sewjernej kromje hornjołužiskich honow. Susodne wjeski su Kamjenej w sewjeru, Mała Dubrawa we wuchodźe a Lutobč w juhu.

Prěnje historiske naspomnjenje jako Merkhe abo Merko sta so w lěće 1524. Dalše zapisane formy wjesneho mjena běchu Mergkaw (1658), Mörckau (1732) a Mercka (1768/91). Ležownostne knjejstwo měješe we 18. lětstotku Małsečanske ryćerkubło.

Hižo w 17. lětstotku wobsteješe w Měrkowje cyhelnja. W lěće 1842 namakachu blisko wjeski łožišća brunicy njehłuboko pod zemju a započachu je wot 1844 z małkich jamow wudobywać. Pod brunicowymi worštami wotkrychu nimo toho tež woršty běłeje hliny, kiž wužiwachu za Margarěćinu hětu w susodnej Wulkej Dubrawje. Tež z jamy jako pódlanski produkt wudobywany pěsk hodźeše so wot lěta 1906 přez nowonatwarjenu železnisku čaru Lubij–Radwor rozposyłać.

Hač do lěta 1936 bě Měrkow samostatna krajna gmejna, potom zagmejnowa so najprjedy do Lutobča a 1994 do Radworja.

Wobydlerstwo wobdźěłać

Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[3]	Měrkow	gmejna
ličba wobydlerjow	142	3299
ličba domjacnosćow	55	1293
wosoby na domjacnosć	2,6	2,5
swójby	46	1031
bydlenske twarjenja	47	1087
bydlenska přestrjeń na wosobu (m²)	40,1	43,1
přerězna staroba w lětach	41,2	44,3
kwocient młodostnych^a	31	26
kwocient starych^b	25	29
podźěl prózdne stejacych bydlenjow	3,4 %	6,8 %
a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

W lěće 1884 měješe Měrkow po Mukowej statistice 146 wobydlerjow, mjez nimi 137 Serbow (94 %).^[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 w Lutobčanskej gmejnje serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 67,4 %.^[5] Ličba wobydlerjow stupaše wot 1834 (110) do 1925 (162) wo połojcu. W druhej połojcy 20. lětstotka, wosebje po přewróće, woteběraše zaso.

Katolscy Měrkowčenjo přisłušeja Radworskej a protestanća z lěta 1899 Chwačanskej wosadźe.

Wosobiny wobdźěłać

Při něhdyšim dwórnišću

Achim Brankačk (1926–2013) – wučer, chórowy nawoda a awtor
Bjarnat Cyž (* 1951) – jednaćel Domowiny
Hana Delanowa (1913–47) – ludowa spěwarka, antifašistka
Marja Michałkowa rodź. Cyžec (* 1949) – politikarka CDU, zapósłanča zwjazkoweho sejma

Hospodarstwo a infrastruktura wobdźěłać

Měrkow měješe wot 1906 swójske zastanišćo při železniskej čarje Radwor–Lubij, kotrež bě pak po susodnym gmejnskim sydle Lutobču pomjenowane. Čara wužiwaše so zwjetša wot industrijnych zawodow regiona, hač do nazymy 1972 jězdźachu pak tež wosobowe ćahi. Hač do zawrjenja w lěće 1998 wužiwachu čaru dale za tworowy wobchad, mjeztym su kolije wottwarjene.

Dźensa běži statna dróha 106 (Mały Wjelkow–Minakał) přez Měrkow. Najbliši wujězd awtodróhi 4 Budyšin-zapad je sydom kilometrow zdaleny.

Literatura wobdźěłać

Luttowitz/Lutobč mit Merka/Měrkow. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 228sl.

Žórła wobdźěłać

↑ staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
↑ staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Radwor (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 56. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, s. 245

Wotkazaj wobdźěłać

Commons: Měrkow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Měrkow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

Radworske wjesne dźěle

[1] staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor

[2] staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor

[3] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Radwor (němsce)

[4] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 56. → wšě wjeski

[5] Ludwig Elle: Sprachpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, s. 245

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]