Klukšanska cyrkej
Klukšanska cyrkej je ewangelski cyrkwinski twar w hornjołužiskim Klukšu. Wona słuži Klukšanskej wosadźe, kotraž je wot lěta 2022 zhromadnje z Njeswačidłom, Minakałom, Chwaćicami a Rakecami dźěl wulkowosady Hornjołužiska hola a haty.
Hač do druheje połojcy 20. lětstotka je so tam tež serbsce prědowało.
Twarjenje wobdźěłać
Jedna so wo noworomanisku žurlowu cyrkej, při čimž pochadźa barokna wěža při zapadnym boku hišće wot prjedawšeho twara z lětow 1701/02. Cyrkej dósta w lěće 1893 cyłkownje nowy napohlad a nowe wuhotowanje přez twarskeho mištra Theodora Quentina, nutřka wosebje wumolowany wjerch a z drjewom wupaženu emporu. Drjewjana klětka z postawu Jana Křćenika pochadźa pak z lěta 1702. Tež pěskowcowy wołtar bu hižo w tutym lěće w Klukšanskej cyrkwi nastajeny, pochadźa pak najskerje z Drježdźanskeje cyrkwje swjateje Sofije a je najskerje dźěło Christopha Waltera II. z 1580tych lět. Drjewjana dupa nasta w lěće 1688. Při sewjernej sćěnje nadeńdźe so narowny pomnik Franca z Nostitza z lěta 1576. Dalše epitafy steja w chórje (17. a spočatk 18. lětstotka) a we wěžowej hali (16. lětstotk) kaž tež zwonka cyrkwje.
Nad wołtarjom a pod wjerchom nadeńdźe so dwurěčny napis Česć budź Bohu we wysokosći // Ehre sei Gott in der Höhe. Na kěrchowje steji němskorěčny pomnik za padnjenych Prěnjeje swětoweje wójny z Klukšanskeje wosady kaž tež rowy wjace hač 200 němskich wojakow z poslednich dnjow Druheje swětoweje wójny.
Stawizny wobdźěłać
Hižo składnostnje prěnjeho pisomneho naspomnjenja Klukša w lěće 1222 naspomni so tež tamniša cyrkej, kotraž słuša tuž k najstaršim w cyłej Hornjej Łužicy. Jako wosadnej cyrkwi přisłušachu jej 14 wsow we wokolinje.
W lěće 1737 bě farar Faber tule po namjeće hrabje Friedricha Caspara z Gersdorffa załožił łaćonsku šulu, kotraž měješe serbskich hólcow z wokoliny přihotować na gymnazij. Jako Faber šěsć lět pozdźišo zemrě, přećahny šula na hrabinski hród do Delnjeho Wujězda, tola Klukšanska wosada wostanje tež dale centrum pietizma w serbskej Łužicy.
W běhu swojich stawiznow wotpali Klukšanska cyrkej znajmjeńša trójce, a to w lětach 1680, 1792 a 1830.
Wot 1832 do 1835 skutkowaše młody Handrij Zejler jako diakon w Klukšanskej wosadźe.
1951 wotmě so Serbski ewangelski cyrkwinski dźeń w Klukšu. W lěće 1966 měješe ewangelski časopis Pomhaj Bóh w Klukšanskej wosadźe hišće 70 abonentow.[1]
Wobrazy wobdźěłać
-
Byrgle -
Nutřkowny napohlad z dwurěčnym napisom -
Klětka -
Wěža
Wosada wobdźěłać
Do poměrnje wulkeje Klukšanskeje wosady słušeja nimo Klukša samoho wokolne wjeski Čelchow, Kobjelń, Kupoj, Lěskej, Lichań, Nowa Wjes/Sprjewja, Połpica, Załhow a Zdźar kaž tež ewangelski podźěl Brěmjenja a Zdźěrje.
Fararjo wobdźěłać
| doba | mjeno | ródna wjes | žiwjenske daty | přispomnjenja |
|---|---|---|---|---|
| 1614–1633 | Handrij Kocor (Andreas Garzer abo Kazor, Katzer) |
Njezdašecy | 1580–1633 | do toho w Michałskej wosadźe (2. městno); prěni ewangelski farar w Klukšu |
| 1633–1647 | Daniel Běrlink (Daniel Bierling) |
Hućina | 1586–1647 | do toho w Hućinje |
| 1647–1675 | Balthasar Neumann | Wojerecy | 1609–1677 | do toho w Hućinje; złoži 1675 zastojnstwo |
| 1675–1679 | Pawoł Prätorius | Njeswačidło | 1650–1709 | do toho w Njeswačidle, po tym diakon při Budyskej cyrkwi swj. Pětra |
| 1680–1692 | Christian Senzel | 1644–1692 | do toho w Minakale | |
| 1693–1731 | Jan Kaspar Faber (Johann Kaspar Faber) |
Łuty | 1652–1731 | |
| 1731–1748 | Kryšan Bjedrich Faber (Christoph Friedrich Faber) |
Bukow pola Rólan | 1682–1748 | syn předchadnika; do toho tule diakon |
| 1748–1763 | Jan Bohuměr Kühn (Johann Gottfried Kühn) |
Budyšin | 1706–1763 | do toho tule diakon |
| 1764–1769 | Michael Friedrich Franz | Hamburg | 1720–1769 | do toho tule diakon |
| 1770–1800 | Jan Bjenada (Johannes Benade) |
Budyšin | 1715–1800 | do toho w Minakale |
| 1800–1832 | Jurij Hajnik (Georg Hennig) |
Wjelećin | 1765–1832 | do toho tule diakon |
| 1834–1878 | Korla Bohuwěr Konik (Karl Traugott Kanig) |
Bukecy | 1804–1878 | do toho w Delnim Wujězdźe |
| 1879–1915 | Božidar Běrnik (Theodor Birnich) |
Šćeńca | 1850–1915 | do toho tule diakon |
| 1915–1926 | Curt Handrik | Rudej | 1885–1962 | do toho we Łupoji a po tym w Poršicach |
| 1926–1951 | Jan Křižan (Johannes Zieschang) |
Hodźij | 1880–1959 | do toho w Doninje (3. městno); potom na wuměnk |
| 1951–1965 | Awgust Meltka (August Meltke) |
Rakojdy | 1910–1974 | do toho w Frankenthalu; po tym w Pötschau pola Lipska |
| 1966–1976 | Pawoł Wirth | Poršicy | * 1940 | 1976 wotchad do zapada |
| 1977– | Wolfgang Leßmann | 1932–2015 | do toho we Wulkim Šunowje |
Wirth bě posledni serbski farar a wopušći wosadu w lěće 1976 dla wusydlenja do zwjazkoweje republiki. Serbske bože słužby wotměwachu so hdys a hdys hišće hač do lěta 1987 z serbskimi fararjemi susodnych wosadow.
Žórle wobdźěłać
- Cornelius Gurlitt: Klix. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 31. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Bautzen (I. Teil). C. C. Meinhold, Dresden 1908, str. 118–128. (wobšěrne wopisanje)
- Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 288.
Nóžki wobdźěłać
- ↑ Z wosadow. Pomhaj Bóh 2/1967, str. 3
Wotkazaj wobdźěłać
Commons: Klukšanska cyrkej – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Wopisanje Klukšanskeje wosady w Statistice Łužiskich Serbow Arnošta Muki (digitalizat)
Bart | Bukecy | Budestecy | Budyšink | Budyšin, swj. Pětr | Budyšin, swj. Michał | Halštrow | Hodźij | Horni Wujězd | Hrodźišćo | Hućina | Huska | Chwaćicy | Klukš | Korzym | Kotecy | Kumwałd | Łupoj | Malešecy | Minakał | Njeswačidło | Palow | Porchow | Poršicy | Protecy | Rakecy | Smělna | Smječkecy | Wjelećin | Wóslink | Załom