Bukecy

**Bukecy**
němsce	Hochkirch
	Bukecy na karće Sakskeje
	Bukecy na karće Sakskeje
Wopon
	Wopon Bukec
	Wopon Bukec
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska
wokrjes	Budyski
wysokosć	290 metrow n.m.hł.
přestrjeń	41,75 km²
wobydlerstwo	2.225 (31. dec 2023)
hustosć zasydlenja	53 wob. na km²
póstowe čisło	02627
předwólba	(+49) 035939
awtowa značka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta	Thomas Meltke; (wot 2022) (CDU)
adresa	Karla Marxowa 16; 02627 Bukecy
webstrona	hochkirch.de
Połoženje Bukec w Sakskej
	Karta
	wikidata: Bukecy (Q93248)

Bukecy (němsce Hochkirch) su wjes a gmejna na wuchodźe hornjołužiskeho wokrjesa Budyšin. Leža při zwjazkowej dróze 6 mjez Budyšinom a Lubijom. Gmejnski teritorij rozpřestrěwa so w hornjołužiskich honach wot wjerškow Čornoboha a Rubježneho hroda na juhu nimale hač do doliny Lubaty na sewjeru. Wjes sama ma 767 wobydlerjow.^[2]

51.14888888888914.570277777778

Koordinaty: 51° 9′ S, 14° 34′ W

Nimo Wujezda słušeja wšitke gmejnske dźěle oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma.

Stawizny

Bukečanska cyrkej

Karta bitwy pola Bukec (1758)

Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1222 pod swojim serbskim mjenom jako Bukewiz a měješe tehdy hižo swójsku cyrkej.^[3] Němske mjeno Hoynekirche abo Hoenkirche so hakle 1368 jewi a poćahuje so na cyrkej, kotruž běchu na najwyšim blaku wjeski twarili. Prěnjotnja serbska wjes ležeše najskerje dale deleka při haće.

Bukecy stachu so znate přez „nadpad w Bukecach“ w Sydomlětnej wójnje, při kotrymž překwapichu a přemóžichu rakuske jednotki pod hrabju Daun dnja 14. oktobra 1758 Prusow pod Bjedrichom II.

W běhu wupućowanja wjele łužiskich swójbow w 19. lětstotku dóstachu so tež mnohe serbske swójby z Bukečanskeje wosady a Bukec samych do Ameriki abo Awstralskeje. Tak załožichu w lěće 1853 w awstralskim staće Victoria štyri serbske a jedna němska swójba wjes pod mjenom Bukecy, pozdźišo Hochkirch, kotraž je so 1918 na Tarrington přemjenowała. W lěće 1884 mějachu Bukecy po Mukowej statistice 530 wobydlerjow, mjez nimi 404 Serbow (76 %).^[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 43,4 %.^[5]

Dnja 16. awgusta 1921 załoži so w Bukecach pod nawodnistwom Hermana Ranicha a Jana Zoby jednota Serbskeho Sokoła.^[6]

Posledni serbski farar w Bukecach bě Gerat Lazar (1910–1992), kotryž so 1976 na wuměnk poda. Dźensniši farar Thomas Haenchen je serbsce nawuknył. W Bukečanskej wosadźe wobsteji Serbska bjesada, kotraž so prawidłownje zetka. Nimo toho wotměwa so kóžde lěćo Serbski dworowy swjedźeń we Wuježku. Na delnim (nowym) pohrjebnišću nadeńdu so pjeć serbskich narownych pomnikow, na kěrchowje tři.

Wot wobeju gmejnskeju zarjadow faworizowane zjednoćenje Bukec a Wósporka je so wot Bukečanskeho wobydlerstwa 2012 we wothłosowanju wotpokazało.

Ležownostne mjena

Michał Rostok naliči 1887 za same Bukecy slědowace serbske ležownostne mjena: Hromadnik, Wulki zahon, Mały zahon, Wěčniki (tež Wěnčiki, hórka při puću do Mješic), Popec kut, Skopcy (hórka), Měšeŕskec hórka, Na Palmani, W Móstkach, W łužach, Pola sraneho kamjenja, W Swědom nic haće, Pod srěnjej dróhu, Pola Mitašec mjezy, Pola Křižanec keŕkow, W topołach, W Mičkec łukach, W jězorach, Na Kosmaču, Šibjeńca, W Włosančkach, Pola pěskoweje jamy.^[7]

Wjesne dźěle

Napohlad Koporc z Bukec

Powětrowy wobraz Rodec

Tykowana chěža we Wuježku

wjes	wob.	přer. staroba	♀/♂^a	kwocient młodych^b	kwocient starych^c	wosoby/ domjacnosć
Błócany	108	47,7	116	24	35	2,4
Bukecy	703	46,6	92	22	36	2,5
Čornjow	118	48,2	100	20	39	2,3
Jawornik	15	61,3	88	0	114	2,1
Kołwaz	103	42,8	94	25	28	2,4
Koporcy	71	49,1	103	30	62	2,4
Lejno	112	43,0	120	25	21	2,1
Mješicy	175	46,6	122	14	25	2,3
Něćin	52	45,4	108	26	23	2,5
Nowe Koporcy	27	48,0	93	25	44	2,3
Nowy Wuježk	28	48,2	115	16	32	2,3
Pomorcy	201	40,1	103	32	21	2,3
Rodecy	120	47,5	103	13	28	2,2
Trjebjeńca	125	44,4	119	22	31	2,5
Wawicy	76	49,2	138	19	58	2,1
Wujezd	172	45,2	126	22	30	2,5
Wuježk	137	39,5	90	40	31	2,5
Žornosyki	77	48,7	108	21	40	2,3
gmejna Bukecy	2420	45,6	104	23	33	2,4
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[8] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Po ludličenju lěta 2011 bě 45,7 % wobydlerjow Bukečanskeje gmejny ewangelskeje a 4,2 % katolskeje konfesije.^[9]

Politika

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 56 (Budyšin 5) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Wjesnjanosta

Wjesnjanosta Bukec je wot 2022 Thomas Meltke.

wólby wjesnjanosty
wólba	wjesnjanosta	namjet	wuslědk (%)
2022	Thomas Meltke	Meltke	59,8
2015	Norbert Wolf	CDU	97,3
2008			97,0
2001			67,7

Kubłanje

W Bukecach wobsteji zakładna šula, na kotrejž so tež serbšćina wuwučuje.^[10]

Wosobiny

W Bukecach so narodźili

Křesćan Bohachwał Kowar (1703–78) – farar, spisowaćel
Jan Awgust Janka (1764–1833) – farar, sobuwudawaćel prěnjeho serbskeho časopisa
Handrij Króna (1855–1937) – bur, narodny prócowar
Pawoł Lubjenski (1895–1970) – blidarski mišter, narodny prócowar, župan Lubijskeje župy
Marko Grojlich (* 1948) – rozhłosownik a awtor

W Bukecach skutkowali

Hrjehor Martini (1575–1632) – farar a přełožer; 1600–1605 Bukečanski farar
Jan Wawer (1672–1728) – farar, nabožinski a kulturny prócowar; wot 1702 w Bukecach
Jan Bjedrich Langa (1709–1757) – duchowny, přełožowar nabožinskeho pismowstwa; 1739–57 Bukečanski farar
Michał Mjeń (1791–1875) – farar, narodny prócowar; 1826–68 Bukečanski farar
Handrij Kerk (1822–1894) – kubler, sejmski zapósłanc; předsyda Bukečanskeho serbskeho towarstwa wot 1876
Korla Awgust Kubica (1842–1914) – farar, předsyda wuběrka Maćicy Serbskeje; 1881–1910 Bukečanski farar
Arnošt Lodni (1878–1969) – wučer, kantor, kulturny prócowar; wot 1913 w Bukecach
Gustaw Alwin Mjerwa (1882–1958) – farar, kulturny prócowar, redaktor časopisa Pomhaj Bóh; 1910–41 a 1946–58 Bukečanski farar
Pawoł Grojlich (1908–92) – pismikistajer, ćišćer, ludowy spisowaćel; 1933–92 w Bukecach

Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Bukečanskej cyrkwi.

Literatura

800 Jahre Hochkirch – 800 lět Bukecy. Wudał Lars-Arne Dannenberg. Via Regia Verlag, Kinspork 2022.
Pawoł Grojlich: Bukecy − něhdy a dźensa. W Rozhledźe 42 (1992), čo. 3, str. 82–85.

Žórła

↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
↑ 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Bukecy
↑ Bukecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 104. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [971 wobydlerjow, z nich 270 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 51 z pasiwnymi, 100 serbskich dźěći a młodostnych, 550 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
↑ Přehlad něhdyšich jednotow Sokoła, wotwołane dnja 25. januara 2020
↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 7 (digitalizat).
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Bukecy (němsce)
↑ Wuslědki censusa 2011 za Bukečansku gmejnu: Nabožina
↑ Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ

Wotkazaj

Commons: Bukecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Gmejna Bukecy

Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

[Metadaty_wobydlerstwo_DE-SN-1] Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje

[2] 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Bukecy

[digit-3] Bukecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

[4] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 104. → wšě wjeski

[5] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [971 wobydlerjow, z nich 270 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 51 z pasiwnymi, 100 serbskich dźěći a młodostnych, 550 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[6] Přehlad něhdyšich jednotow Sokoła, wotwołane dnja 25. januara 2020

[7] Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 7 (digitalizat).

[8] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Bukecy (němsce)

[9] Wuslědki censusa 2011 za Bukečansku gmejnu: Nabožina

[10] Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]