Wikipedija

Hornja Hórka

gmejna w Budyskim wokrjesu
(ze strony „Obergurig” sposrědkowane)


Hornja Hórka (němsce Obergurig) je wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, kotraž słuša oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma. Gmejna přisłuša zarjadniskemu zhromadźenstwu Budestecy-Hornja Hórka.

Hornja Hórka
němsce Obergurig
Hornja Hórka na karće Sakskeje
Hornja Hórka na karće Sakskeje
DEC
Wopon
Wopon Hornjeje Hórki
Wopon Hornjeje Hórki
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj SakskaSakska Sakska
wokrjes Budyski
wysokosć 240 metrow n.m.hł.
přestrjeń 9,81 km²
wobydlerstwo 2.046 (31. dec 2023)[1]
hustosć zasydlenja 209 wob. na km²
póstowe čisło 02692
předwólba (+49) 035938
awtowa značka BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta Thomas Polpitz (CDU)
adresa Hłowna 24
02692 Hornja Hórka
webstrona obergurig.de
Połoženje Hornjeje Hórki w Sakskej
KartaČěskaDrježdźanyWokrjes ZhorjelcWokrjes MišnoWokrjes Sakska Šwica-Wuchodne Rudne horyWarnoćicyBudyšinNjedźichowBiskopicyPorchowChrósćicyKumwałdZemicy-TumicyDobruša-HuskaHalštrowska HolaHalštrowFrankenthalHodźijWulka DubrawaGroßharthauGroßnaundorfBudestecyWulke RědorjecyMalešecyHaselbachtalBukecyWojerecyKamjencKinsporkRakecyKubšicyŁužnicaŁutySwětłaŁazMalešecyNjebjelčicyNjeswačidłoNeukirch pola KinsporkaWjazońcaHornja HórkaOhornWóslinkOttendorf-OkrillaPančicy-KukowPołčnicaBóšicyRadebergRadworWorklecyRalbicy-RóžantRamnowŠěrachow-KorzymSmělna-PóckowyKamjencSepicyZałomSprjewiny DołSćenjowWołbramecyWachowWósporkWjelećinKulowBraniborskaPólska
Karta
wikidata: Hornja Hórka (Q93271)
51.13024514.407507

Geografija

wobdźěłać

Gmejna leži južnje Budyšina pod Mnišoncom w sprjewinym dole a mjezuje z městom Budyšinom na sewjerowuchodźe, z Budestecami na wuchodźe, z Wjelećinom na juhu a z Dobrušu-Husku na zapadźe. Po přestrjeni je wona druha najmjeńša gmejna Budyskeho wokrjesa.

Ležownostne mjena

wobdźěłać

Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Inzla (= kupa), Wódnik, Při šlagu, Róžowc (Blumenthal), Kukač, Kłobučk, Wowča hora, Čertowa klětka, Na Heńzy, Haje, Pola hłohončka, Pola worješnikow, W fuksu, Mnišonska šćežka, W rěčkach kaž tež za wjesny dźěl Małe Bobolcy: Plončk, Čěski móst, Šćeńca (hórka z chójnami).[2]

Stawizny

wobdźěłać
 
Tak mjenowany „Čěski móst“ nad Sprjewju

Prěnje naspomnjenje wsy jako Goric sta so w lěće 1272.[3] Sydlišćo ležeše tehdy při starej Čěskej šćežce mjez Budyšinom a Prahu, kotraž wjedźeše wot 1724 přez kamjentny Čěski móst. Kaž Wjelećin njesłušeše Hornja Hórka do Hornjołužiskeho markhrabinstwa, ale bě jako prjedawše wobsydstwo Mišnjanskich biskopow hižo wot 1559 dźěl sakskeho kurwjerchowstwa.

Wobydlerstwo a rěč

wobdźěłać

Po Mukowej statistice měješe Hornja Hórka we 1880tych lětach 380 wobydlerjow, z nich 330 Serbow (87 %) a 50 Němcow.[4] Dla wuwiwanja industrije w sprjewinym dole a přićehnjenja wjele němskorěčnych dźěłaćerjow zhubi so serbska rěč w prěnjej połojcy 20. lětstotka spěšnje z wšědneho žiwjenja, tak zo zwěsći Arnošt Černik w lěće 1956 za Hornjohórčansku gmejnu serbskorěčny podźěl wot jenož hišće 35,9 %.[5]

Po ludličenju lěta 2011 bě 27 % gmejnskich wobydlerjow ewangelskeje a 7,2 % katolskeje konfesije.[6] Ewangelscy Hornjohórčenjo přisłušeja Budestečanskej wosadźe.

Wjesne dźěle

wobdźěłać

Gmejna wobsteji ze slědowacych wsow:

wob. přer.
staroba		 ♀/♂a kwocient
młodychb		 kwocient
starychc		 wosoby/
domjacnosć
Čorne Noslicy 318 46,2 100 22 30 2,4
Debsecy 211 47,4 105 21 38 2,2
Dźěžnikecy 617 47,6 106 18 35 2,4
Hornja Hórka 478 48,7 106 24 53 2,2
Lejno 71 41,5 122 31 27 2,5
Małe Debsecy 211 47,1 105 22 34 2,2
Mnišonc 176 42,8 98 29 27 2,7
gmejna 2082 47,0 105 22 37 2,3
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[7]
a: ličba mužow na 100 žonow
b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65


Politika

wobdźěłać

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Gmejnska rada

wobdźěłać

Gmejnska rada ma tuchwilu šěsnaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:[8]

Strony a zjednoćenstwa 2019 2014
 % sydła  % sydła
Njewotwisne byrgarske hibanje Hornja Hórka (UBO) 54,7 10 45,5 8
CDU 21,6 3 25,6 4
Alternatiwa za Hornju Hórku (AfO) 18,2 3 16,8 3
Lěwica 5,4 0 10,4 1
cyłkownje 100,0 16 100,0 16
wobdźělenje 73,5 % 63,5 %

Wjesnjanosta

wobdźěłać

Čestnohamtski wjesnjanosta Hornjeje Hórki je wot lěta 2007 Thomas Polpitz (najprjedy bjezstronski, wot 2012 CDU). Wón bu posledni raz w lěće 2021 z 95,4 % hłosow w zastojnstwje wobkrućeny. Wolerske wobdźělenje wučini 62,5 %.[9]

wólby wjesnjanosty
wólba wjesnjanosta namjet wuslědk (%)
2021 Thomas Dirk Polpitz CDU 95,4
2014 57,7
2007 UB 96,0
2001 Harald Bayn Bayn 96,1

Wosobiny

wobdźěłać
  • Jan Michał Budar (1713–1789) – ryćerkubler, prawiznik a załožer Budarjoweje załožby
  • Jan Arnošt Frajšlag (1869–1951) – wučer, komponist a chórowy dirigent; rodźeny w Debsecach
  • Jan Wjela (1880–1951) – wikowanski pomocnik, zapósłanc strony SPD w sakskim krajnym sejmje
 
Powětrowy wobraz Hornjeje Hórki (2019)

Žórła

wobdźěłać
  • Helmut Gros: Hornjohórčanske serbstwo. W Rozhledźe 9/1992, str. 306–309
  1. ↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
  2. ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 4 (digitalizat).
  3. ↑ Hornja Hórka w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  4. ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 57. → wšě wjeski
  5. ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 245. [3408 wobydlerjow, z nich 691 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 310 z pasiwnymi, 222 serbskich dźěći a młodostnych, 2185 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  6. ↑ Wuslědki censusa 2011 za Hornjohórčansku gmejnu: Nabožina
  7. ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hornja Hórka (němsce)
  8. ↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 w Hornjej Hórce na wahlen.sachsen.de
  9. ↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 22. junija 2014 w Hornjej Hórce na statistik.sachsen.de

Wotkaz

wobdźěłać
  Commons: Hornja Hórka – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
 
Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

Biskopicy | Bóšicy | Budestecy | Budyšin | Bukecy | Dobruša-Huska | Frankenthal | Großharthau | Großnaundorf | Halštrow | Halštrowska Hola | Haselbachtal | Hodźij | Hornja Hórka | Chrósćicy | Kamjenc | Kinspork | Kubšicy | Kulow | Kumwałd | Łaz | Łuty | Łužnica | Malešecy | Neukirch | Njebjelčicy | Njedźichow | Njeswačidło | Ohorn | Ottendorf-Okrilla | Pančicy-Kukow | Połčnica | Porchow | Radeberg | Radwor | Rakecy | Ralbicy-Róžant | Ramnow | Sćenjow | Sepicy | Smělna-Póckowy | Sprjewiny Doł | Swětła | Šěrachow-Korzym | Wachow | Warnoćicy | Wjazońca | Wjelećin | Wojerecy | Wołbramecy | Worklecy | Wóslink | Wóspork | Wulka Dubrawa | Wulke Rědorjecy | Załom | Zemicy-Tumicy
Zarjadniske zjednoćenstwa/zwjazki:
Biskopicy | Budestecy-Hornja Hórka | Großharthau | Kinspork | Njeswačidło | Połčnica | Při Klóšterskej wodźe

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije