Ukraina
Ukraina (ukrainsce Україна, starše serbske mjeno Wukrajina)[1][2] je wulki njewotwisny stat we wuchodnej Europje a jedna z republikow nastatych po rozpadźe Sowjetskeho zwjazka w lěće 1991. Wona je najwjetši kraj, kotryž leži dospołnje w Europje.
|
|
| zakładne daty: | |
| swójske mjeno | Україна (uk.) |
| stolica | Kijew |
| přestrjeń | 603.700 km² |
| wobydlerstwo | 42.854.106 (2015) |
| hustosć | 71 wob./km² |
| forma knježerstwa | republika |
| hłowa stata | prezident Wolodymyr Zelenskyj (Володимир Зеленський) (wot 2019) |
| šef knježerstwa | ministerski prezident Denys Šmyhal (Денис Шмигаль) (wot 2020) |
| měna | ukrainska hriwna |
| hamtska rěč | ukrainšćina |
| připóznate mjeńšinowe rěče | krimtataršćina, madźaršćina, rumunšćina, rušćina |
| hymna | Šće ne wmerla Ukrajina i slawa, i wolja |
| časowe pasmo | UTC +2 |
| njewotwisnosć | 24. awgusta 1991 wot Sowjetskeho zwjazka |
| Top Level Domain | .ua |
| telefon | +380 |
| awtowa značka | UA |
| Połoženje Ukrainy w Europje | |
 | |
Kraj mjezuje z Ruskej na wuchodźe, z Moldawskej a Rumunskej na juhozapadźe, na zapadźe z Madźarskej, Słowakskej a Pólskej a na sewjerje z Běłoruskej. Južnu hranicu tworitej Čorne a Azowske morjo. Stolica a najwjetša metropola kraja je Kijew, dalše wulkoměsta su Charkiw, Dnipro, Donjeck, Odesa a Lwów.
Nimo ukrainšćiny so předewšěm na wuchodźe a juhu kraja wjele rusce rěči. Wuchod a juh stej tuž kulturno-politisce, na rozdźěl wot zapadneho krajneho dźěla, bóle na Rusku orientowanej.
Kijewska Rus bě srjedźowěkowski předchadnik dźensnišich statow Ruskeje, Běłoruskeje a Ukrainy. Narok na knjejstwo nad teritorijom dźensnišeje Ukrainy měnješe so wjacekróć. Wot rozpada Sowjetskeho zwjazka 1991 je Ukraina wot njewotwisna. W februarje 2014 wudyri dla aneksije połkupy Krim přez Rusku hač do dźensnišeho trajacy wobrónjeny konflikt mjez Ruskej a Ukrainu w dźělach wuchodneje Ukrainy. Krim a dźěle wuchodoukrainskeju oblasćow Donjeck a Luhansk su wot 2014 pod ruskej kontrolu.
Dnja 24. februara 2022 zahaji Ruska wojersku inwaziju do teritorija Ukrainy, kotruẑ nimale wšě staty na swěće raznje zasudźeja. Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wozjewi dla ruskeje inwazije wójnski staw kaž tež wójnske prawo w kraju.
Mjeno wobdźěłać
Prěnje historiske naspomnjenje mjena Ukraina je z lěta 1187. Wosebje w historiskich pólskich a ruskich žórłach 18. a 19. lětstotka bě pak husće tež mjeno wuchodneho dźěla Małorus[1] (малоросіяни) wužiwane, kotrež jewi so tež w serbskej literaturje do Druheje swětoweje wójny.
Rozrjadowanje wobdźěłać
Ukraina wobsteji ze 24 oblasćow, awtonomneje republiki Krim a dweju městow ze specialnym statusom (Sewastopol a hłowne město Kijew). Najwjetše města su Kijew, Charkiw a Dnipro. Krim a z njej město Sewastopol stejitej wot lěta 2014 pod kontrolu Ruskeje.
               |
Žórła wobdźěłać
- ↑ 1,0 1,1 Filip Rězak: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. L. A. Donnerhak, Budyšin 1920 (digitalizat).
- ↑ Pomocny terminologiski słownik němsko-serbski, Berlin 1957
Wotkazy wobdźěłać
Commons: Ukraina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Armenska | Azerbajdźan | Běłoruska | Kazachstan | Kirgiska | Moldawska | Ruska | Tadźikistan | Turkmenistan | Uzbekistan
Staty
• Albanska • Andorra • Awstriska • Belgiska • Běłoruska • Bołharska • Bosniska a Hercegowina • Čěska republika • Čorna Hora • Danska • Estiska • Finska • Francoska • Grjekska • Chorwatska • Irska • Islandska • Italska • Letiska • Liechtenstein • Litawska • Luxemburgska • Madźarska • Malta • Moldawska • Monaco • Němska • Nižozemska • Norwegska • Pólska • Portugalska • Rumunska • Ruska1 • San Marino • Serbiska • Sewjerna Makedonska • Słowakska • Słowjenska • Španiska • Šwedska • Šwicarska • Turkowska1 • Ukraina • Vatikanske město • Zjednoćene kralestwo
Zwadne teritorije: Kosowo • Podnisterska
Druhe teritorije: Åland • Baskiska • Bretanja • Ferejske kupy • Friziska • Friulska • Gagauska • Galicija • Gibraltar • Guernsey • Jendźelska • Jersey • Katalanska • Korniska • Łužica • Man • Sewjerna Irska • Svalbard • Šotiska • Waliziska
1 Leži zdźěla w Aziji.