Kotecy
Kotecy (němsce Kotitz) su hornjołužiska wjes ze 180 wobydlerjemi[2] we wuchodźe Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1994 k městu Wósporkej.
| |||||
| město: | Wóspork | ||||
| zagmejnowanje: | 1994 | ||||
| wobydlerstwo: | 180 (31. decembra 2023)[1] | ||||
| wysokosć: | 175 metrow n.m.hł. | ||||
51.18472222222214.620833333333175
| |||||
| póstowe čisło: | 02627 | ||||
| předwólba: | 035876 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Ewangelska cyrkej a Jana Kilianowy pomnik w Kotecach | |||||
wikidata: Kotecy (Q18672396)
| |||||
Geografija
wobdźěłaćKotecy namakaja so južnje Wósporskeje dróhi, něhdźe 14 kilometrow wuchodnje Budyšina a dwaj kilometraj juhozapadnje Wósporka. Stare jadro sydlišća leži na wobběžnej horje něhdźe 15 metrow nad dolinu Kotołki před jeje přechodom z hornjołužiskeje pahórčiny do nižiny. Na najwyšim dypku steji znajmjeńša wot 14. lětstotka Kotečanska cyrkej z něhdyšim kěrchowom. Na tamnym boku rěčki namaka so něhdyše Kotečanske kubło a mjez kubłom a cyrkwinskej horu młynski hat.
Susodne sydlišća su Wichowy a Hrodźišćo na sewjeru, Wóspork na sewjerowuchodźe, Žarki na juhowuchodźe, Łusk na juhu a Njechorń na sewjerozapadźe.
Ležownostne mjena
wobdźěłaćMichał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Hłubočica, Jězor, Korkow, Kačeńca, Wjelčica, Čerćica.[3]
Stawizny
wobdźěłać
Na Kotečanskich honach, ležacych při starej wikowanskej dróze Via regia, namakachu mjez druhim bronzowe spirale, pjeršćenje a sekeru, kotrež wo zažnym wobsydlenju w bronzowej dobje swědča. Dalša keramika Billendorfskeje kultury pochadźeše samo ze staršeje železoweje doby. Na honach namakachu so tež rownišća a germanski železny mječ z nowšeje kejžoroweje doby.
Wjeska sama naspomni so k prěnjemu razej we wopismje Budyskeho tachantstwa z lěta 1280 jako sydło knjezow Witgo a Cunradus de Kottwitz. Patronymiske wjesne mjeno pokazuje na staroserbske sydlišćo wěsteho Kota. Ležownostne knjejstwo měješe do 18. lětstotka jeničce tamniše ryćerkubło. Po zničenju cyrkwje a wjeski w Třicećilětnej wójnje so wona w lětach 1653–70 znowa natwari. Ryćerkubło předa so 1709. Knježa wobchowachu při tym jenož wudwór při puću do Wósporka a rozdźělichu tute ležownosće sydlerjam. Z toho nastachu w běhu 18. lětstotka Delnje Kotecy, hdźež bě w lěće 1810 hižo 40 burow žiwe. W starych Hornich Kotecach natwari so w lěće 1831 šula, kotraž bu 1880 powyšena.
W běhu Bitwy wo Budyšin na kóncu Druheje swětoweje wójny so cyrkej dnja 20. apryla 1945 dospołnje wotpali. Znowanatwar w starej podobje pod nawodom Fritza Steubnerja dokónči so w lěće 1952.
W lěće 1957 so wjesce Łusk a Žarki zagmejnowaštej, 1977 přidruži tež dale na juhu ležacy Čornjow. Přez gmejnsku reformu w lěće 1994 přińdźechu Kotecy k Wósporkej, Čornjow pak přizamkny so susodnym Bukecam.
Wobydlerstwo
wobdźěłać| Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[4] | Kotecy | město |
|---|---|---|
| ličba wobydlerjow | 207 | 3367 |
| ličba domjacnosćow | 97 | 1368 |
| wosoby na domjacnosć | 2,1 | 2,4 |
| swójby | 65 | 1037 |
| bydlenske twarjenja | 63 | 1056 |
| bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) | 42,2 | 40,4 |
| přerězna staroba w lětach | 44,1 | 44,9 |
| kwocient młodostnycha | 22 | 25 |
| kwocient starychb | 28 | 34 |
| podźěl prózdne stejacych bydlenjow | 7,0 % | 7,0 % |
| a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 | ||
Po Mukowej statistice mějachu Kotecy we 1880tych lětach 318 wobydlerjow, z nich 276 Serbow (87 %) a 42 Němcow.[5] Tehdy běchu wone poslednja serbska wjes při puću do Wósporka. Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wot jenož hišće 48,5 %.[6]
Nabožina
wobdźěłać
Znajmjeńša ze 16. lětstotka měješe wjes swójsku ewangelsku wosadu, kotrejž přisłušachu tež susodne Žarki. Tule skutkowaše Jan Kilian po smjerći jeho wuja Michała w lěće 1837 jako farar. Sylneho prědowanja dla bě wón hižo po krótkim času po dalšej wokolinje znaty. Lutherscy Serbja ze susodnych pruskich wosadow, kiž nochcychu přistupić nowozałoženej pruskej uněrowanej cyrkwi, wobroćichu so na njeho a jeho wo pomoc a radu prošachu. W lěće 1848 wopušći Kilian Kotečansku wosadu a sta so z fararjom mjeztym załoženeje starolutherskeje wosady we Wukrančicach.
Powostanki stareho kěrchowa a narowne kamjenje – mjez nimi tež serbske – buchu po Druhej swětowej wójnje wotstronjene. Nowy kěrchow nadeńdźe so při wuchodnej kromje wsy.
W lěće 1925 bě mjez 252 wobydlerjemi 249 ewangelskich. Wot lěta 1928 je Kotečanska cyrkej z Wósporskej filialu a wot 2008 słuša k nowozałoženej Hrodźišćanskej parochiji.
Wosobiny
wobdźěłać- Rudolf Mjeń (1767–1841) – farar a basnik; 1793–1808 farar w Kotecach
- Jan Kilian (1811–84) – farar, basnik, kěrlušer, nawjedowar wupućowarjow do sewjerneje Ameriki; Kotečanski farar 1837–48
- Jurij Arnošt Wanak (1817–87) – farar a spisowaćel; 1848–50 a znowa 1858/59 farar w Kotecach
- Jan Křižan (1880–1959) – farar, kulturny prócowar a předsyda Domowiny; 1907–16 farar w Kotecach
- Pawoł Nedo (1908–84) – wučer, ludowědnik, narodny prócowar a předsyda Domowiny; narodźeny w Kotecach
Žórła
wobdźěłać- Theodor Schütze: Zwischen Strohmberg, Czorneboh und Kottmar (= Werte unserer Heimat. Zwjazk 24). 1. nakład. Akademie Verlag, Berlin 1974, str. 39sl..
- ↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
- ↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 8 (digitalizat).
- ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: město Wóspork (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 105. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 245. [406 wobydlerjow, z nich 86 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 40 z pasiwnymi, 71 serbskich dźěći a młodostnych, 209 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
Wotkazaj
wobdźěłać
Commons: Kotecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Kotecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)