Špikały

**Špikały**
Spittel
	Połoženje Špikałow na karće Hornjeje Łužicy
	Połoženje Špikałow na karće Hornjeje Łužicy
město:	Wóspork
zagmejnowanje:	1973 (do Nosaćic)
wobydlerstwo:	44 (31. decembra 2023)
přestrjeń:	2,64 km²
wysokosć:	257–289 metrow n.m.hł.
	51.15083333333314.641111111111257–289 Koordinaty: 51° 9′ 3″ S, 14° 38′ 28″ W
póstowe čisło:	02627
předwólba:	03585
	wobydler/ka:; Špikałčan/-ka
	adjektiw:; Špikałski
	skłonowanje:; Špikałow, Špikałam, Špikały, Špikałami, w Špikałach
	Powětrowy wobraz Špikałow Powětrowy wobraz Špikałow
	wikidata: Špikały (Q20051143)

Špikały (němsce Spittel) su hornjołužiska wjeska ze 44 wobydlerjemi^[2] na wuchodźe Budyskeho wokrjesa a słušeja z lěta 1994 k městu Wóspork.

Geografija

Najwyše ležacy dźěl Wósporka namaka so w hornjołužiskich honach něhdźe 15 kilometrow wuchodnje Budyšina při sewjernym boku hory Byčin. Susodne wsy su Nosaćicy na sewjerowuchodźe, Chrapow na wuchodźe, Walowy za Byčinom na juhu, Wujezd na juhozapadźe a Čornjow na zapadźe. Wuchodnje wsy běži zwjazkowa dróha 178 (Wóspork–Žitawa–Liberec).

Stawizny

Mały kulowc naspomni so prěni raz w lěće 1345 jako Spital a tři lěta pozdźišo jako sydło knjeza Herman von dem Spital. Ležownostne knjejstwo měješe wot 16. do 19. lětstotka Nosačanske ryćerkubło. Ewangelscy wěriwi słušachu znajmjeńša ze 16. lětstotka ke Ketličanskej, z lěta 1679 pak k Nosačanskej wosadźe. Tam chodźachu Špikałske dźěći tež do šule.

W běhu wojowanja wokoło Byčina w Napoleoniskich wójnach zarjadowachu Francozojo spočatk septembra 1813 pólny lacaret w Špikałach, kotryž wopyta dnja 5. septembra kejžor Napoleon Bonaparte. Samsny statok kupi w lěće 1930 Korla Tilich, dźěd něhdyšeho sakskeho ministerskeho prezidenta Stanisława Tilicha.^[3]

Wobydlerstwo a rěč

Po Mukowej statistice mějachu Špikały we 1880tych lětach 161 wobydlerjow, mjez nimi 148 Serbow (92 %) a 13 Němcow.^[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa Špikałskeje gmejny wot jenož hišće 31,2 %.^[5]

Žórła

Theodor Schütze: Zwischen Strohmberg, Czorneboh und Kottmar (= Werte unserer Heimat. Zwjazk 24). 1. nakład. Akademie Verlag, Berlin 1974, str. 71sl..

↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
↑ Alte Mauern erzählen spannende Geschichte na napoleonzeit1813.de; wotwołany 16. februara 2020 (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 107. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 246. [112 wobydlerjow, z nich 29 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 3 z pasiwnymi, 3 serbske dźěći a młodostni, 77 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

Wotkaz

Špikały w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

Měšćanske dźěle Wósporka

[1] staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)

[2] staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)

[3] Alte Mauern erzählen spannende Geschichte na napoleonzeit1813.de; wotwołany 16. februara 2020 (němsce)

[4] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 107. → wšě wjeski

[5] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 246. [112 wobydlerjow, z nich 29 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 3 z pasiwnymi, 3 serbske dźěći a młodostni, 77 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]