Špikały

wjes w Budyskim wokrjesu; dźěl Wósporka

Špikały (němsce Spittel) su hornjołužiska wjeska ze 44 wobydlerjemi[2] na wuchodźe Budyskeho wokrjesa a słušeja z lěta 1994 k městu Wóspork.

Špikały
Spittel
Połoženje Špikałow na karće Hornjeje Łužicy
Połoženje Špikałow na karće Hornjeje Łužicy
DEC
město: Wóspork
zagmejnowanje: 1973 (do Nosaćic)
wobydlerstwo: 44 (31. decembra 2023)[1]
přestrjeń: 2,64 km²
wysokosć: 257–289 metrow n.m.hł.
51.15083333333314.641111111111257–289
póstowe čisło: 02627
předwólba: 03585
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Špikałčan/-ka
adjektiw:
Špikałski
skłonowanje:
Špikałow, Špikałam, Špikały, Špikałami, w Špikałach
Powětrowy wobraz Špikałow
Powětrowy wobraz Špikałow

Powětrowy wobraz Špikałow

Geografija

wobdźěłać

Najwyše ležacy dźěl Wósporka namaka so w hornjołužiskich honach něhdźe 15 kilometrow wuchodnje Budyšina při sewjernym boku hory Byčin. Susodne wsy su Nosaćicy na sewjerowuchodźe, Chrapow na wuchodźe, Walowy za Byčinom na juhu, Wujezd na juhozapadźe a Čornjow na zapadźe. Wuchodnje wsy běži zwjazkowa dróha 178 (Wóspork–ŽitawaLiberec).

Mały kulowc naspomni so prěni raz w lěće 1345 jako Spital a tři lěta pozdźišo jako sydło knjeza Herman von dem Spital. Ležownostne knjejstwo měješe wot 16. do 19. lětstotka Nosačanske ryćerkubło. Ewangelscy wěriwi słušachu znajmjeńša ze 16. lětstotka ke Ketličanskej, z lěta 1679 pak k Nosačanskej wosadźe. Tam chodźachu Špikałske dźěći tež do šule.

W běhu wojowanja wokoło Byčina w Napoleoniskich wójnach zarjadowachu Francozojo spočatk septembra 1813 pólny lacaret w Špikałach, kotryž wopyta dnja 5. septembra kejžor Napoleon Bonaparte. Samsny statok kupi w lěće 1930 Korla Tilich, dźěd něhdyšeho sakskeho ministerskeho prezidenta Stanisława Tilicha.[3]

Wobydlerstwo a rěč

wobdźěłać

Po Mukowej statistice mějachu Špikały we 1880tych lětach 161 wobydlerjow, mjez nimi 148 Serbow (92 %) a 13 Němcow.[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa Špikałskeje gmejny wot jenož hišće 31,2 %.[5]

  • Theodor Schütze: Zwischen Strohmberg, Czorneboh und Kottmar (= Werte unserer Heimat. Zwjazk 24). 1. nakład. Akademie Verlag, Berlin 1974, str. 71sl..
  1. staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
  2. staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
  3. Alte Mauern erzählen spannende Geschichte na napoleonzeit1813.de; wotwołany 16. februara 2020 (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 107. → wšě wjeski
  5. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 246. [112 wobydlerjow, z nich 29 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 3 z pasiwnymi, 3 serbske dźěći a młodostni, 77 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  • Špikały w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije