Chelno

wjes w Budyskim wokrjesu, gmejnski dźěl Radworja

Chelno (němsce Cölln) je wjes w sakskim Budyskim wokrjesu. Wot lěta 1998[2] słuša k Radworjej. Ma 326[3] wobydlerjow.

Chelno
Cölln
gmejna: Radwor
zagmejnowanje: 1973 (do Małeho Wjelkowa)
wobydlerstwo: 326 (31. decembra 2016)[1]
přestrjeń: 2,94 km²
wysokosć: 195 metrow n.m.hł.
51.22388888888914.386944444444195
póstowe čisło: 02627
předwólba: 035935
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Chelnjan/-ka
adjektiw:
Chelnjanski
skłonowanje:
Chelna, Chelnu, Chelno, Chelnom, w Chelnje
Swjaty křiž na Chelnjanskej nawsy

Swjaty křiž na Chelnjanskej nawsy

wikidata: Chelno (Q160559)

GeografijaWobdźěłać

 
Wojerski pomnik na Chelnjanskej nawsy

Wjes leži w Hornjołužiskich honach něhdźe šěsć kilometrow sewjernje Budyšina we wysokosći 195 metrow nad mórskej hładźinu.

WobchadWobdźěłać

Přez Chelno wjedźe zwjazkowa dróha 96 z Budyšina do Wojerec. Wot lěta 1890 měješe wjes zastanišćo při železniskej čarje Budyšin–Rakecy, kotraž wjedźeše wot 1908 hač do Wojerec. W lěće 1999 bu wosobowy wobchad zastajeny a 2001 so čara zawrě.

StawiznyWobdźěłać

Prěnje zawěsćene naspomnjenje nawsowca jako Cöln pochadźa z lěta 1519.[4] Starše naspomnjenja, kaž z lěta 1419, so poćahuja na Cölln při Sprjewi.

Ležownostne knjejstwo wukonješe w lěće 1777 zdźěla Budyske tachantstwo a zdźěla krajne hejtmanstwo.[2] Cyrkwinsce słušachu katolikojo ze starodawna do Budyskeje wosady, buchu pak w lěće 1915 z praktiskich přičin do Radworskeje wosady přefarowani. Ewangelscy Chelnjenjo słušeja do Michałskeje cyrkwje. Nimo toho bydli w Chelnje wěsty podźěl čłonow Bratrowskeje wosady.

Wobydlerstwo a rěčWobdźěłać

W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 272 wobydlerjow, mjez nimi 264 Serbow (97 %).[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot hišće 68,2 %.[6]

Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 348 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 46,7 lět (Sakska: 46,4).[7]

KubłanjeWobdźěłać

Ewangelske dźěći z Chelna chodźachu hač do lěta 1938 do Wulkowjelkowskeje šule, wot toho lěta pak kaž katolske do blišeje Radworskeje.

WosobinyWobdźěłać

  • Jurij Wanak (1764–1837) – wučer a přełožowar
  • Handrij Křižank (1829–1907) – originalna ludowa postawa, tak mjenowany „Eierjockel“
  • Michał Wjerab (1872–1932) – wučer, muzejownik a kulturny stawiznar
  • Korla Janak (1891–1968) – serbski rewolucionar a awtor
  • Jurij Měrćink (1914–1988) – serbski awtor, kubłar a direktor Serbskeje ludoweje uniwersity
  • Marja Rječkec (1924–1981) – wučerka a ludowa spisowaćelka

LiteraturaWobdźěłać

  • Cölln/Chelno. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 241–243.


ŽórłaWobdźěłać

  1. ↑ staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
  2. ↑ 2,0 2,1 Chelno w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  3. ↑ 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
  4. ↑ Ernst Eichler, Hans Walther: Ortsnamenbuch der Oberlausitz. I, Berlin 1975, str. 134
  5. ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 51. → wšě wjeski
  6. ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [396 wobydlerjow, z nich 196 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 4 z pasiwnymi, 70 serbskich dźěći a młodostnych, 126 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  7. ↑ Wuslědki ludličenja 2011 za Radwor (pdf)

WotkazWobdźěłać

  Commons: Chelno – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Radworske wjesne dźěle

Boranecy | Bronjo | Čorny Hodler | Droby | Hat | Chasow | Chelno | Kamjenej | Łomsk | Łupjanska Dubrawka | Łupoj | Lipič | Lutobč | Měrkow | Miłkecy ze Stróžišćom | Minakał | Nowe Boranecy | Nowe Bronjo | Radworski Haj | Wjesel | Wulki Přezdrěń z Přezdrěnkom

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije