Prunus

Dźiwja wišnja (Prunus avium subsp. avium)

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

Eurosidy I

rjad:

(Rosales)

swójba:

Róžowe rostliny (Rosaceae)

podswójba:

(Spiraeoideae)

tribus:

Póčkosadowe rostliny

ród:

Prunus

wědomostne mjeno za Tribus

Amygdaleae

Juss.

wědomostne mjeno za Ród

Prunus

L.

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Prunus je ród ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). K rodej słuša štomy z jědźnymi póčkatymi płodami, kaž na př. wišnja, slowka, aprikoza, brěška, nektarina, mandla, ale tež dla jich kćenjow plahowane pyšne drjewa.

Wopis

Štomy docpěwaja w přerězku wysokosć wot 4,5 m, ale někotre družiny móžeja wjace hač 30 m wysoke być. Nimo toho kerkojte družiny eksistuja. Najwjetše družiny su w lěće zelene.

Často łopjena su rězane.

Wonjace kćenja su róžojte abo běłe a njesu pjeć krónowych łopješkow.

Płody přeco su mjasne z twjerdej póčku, kotraž zdźěla wulke mnóstwo amygdalina wobsahuje.

Rozšěrjenje

Družiny su předewšěm na sewjernej połkuli zemje rozšěrjene.

Systematika

Prunus bu prjedy jako jenički ród podswójby (Amygdaloideae) wobhladany. Dla molekulargenetiskich přepytowanjow so ród pak dźensa jako tribus Amygdaleae do podswójby Spiraeoideae staji.^{[Žórło 1]}

Eksistuja rozdźělne systematiki za ród. Zdźěla buchu družiny do wjacorych rodow rozdźělene, to so pak přez molekularnogenetiske dźěła njepodpěruje. Padus, Padellus, Cerasus, Amygdalus, Persica, Armeniaca a Laurocerasus su potajkim wšě do Prunus integrowane a płaća jenož wjace jako synonymy. Klasiske podrjadowanje do pjeć podrodow so přez molekularnogenetiske přepytowanja jenož zdźěla podpěruje, faluje pak klasifikacija, kotraž jenož monofyletiske taksa listuje.^{[Žórło 2]}

Podrody z wubranymi družinami:^{[Žórło 2]}

Podród Prunus
- Sekcija Prunus
  - Slowčina^[1] (Prunus domestica, abo Prunus × domestica^{[Žórło 3]})
    - Knykačkowc^[2] (Prunus domestica ssp. domestica)
  - Dorničel^[3]^[4]^[5] (Prunus spinosa)^{[Žórło 4]}
  - Bombawka (Prunus cerasifera)^{[Žórło 4]}
  - Chinska slowčina de:Chinesischer Pflaumenbaum (Prunus salicina)
- Sekcija Prunocerasus
  - Prunus americana
  - Prunus angstifolia
  - Prunus nigra
  - Prunus umbellata
- Sekcija Armeniaca
  - Aprikozowc^[6]^[7], Marille (Prunus armeniaca)
  - Japanski aprikozowc (Prunus mume)
Podród Amygdalus
- Mandlowc^[8] (Prunus dulcis)^{[Žórło 4]}
- Brěškowc^[9]^[10]^[11] (Prunus persica)
- Mandlowy kerk (Prunus tenella)
- de:Mandel-Pfirsich (Prunus × amygdalopersica)
Podród Cerasus
- Sekcija Cerasus^{[Žórło 4]}
  - Kisała wišnja (Prunus cerasus)^{[Žórło 4]}
  - Mała wišnja (Prunus fruticosa)^{[Žórło 4]}
  - Słódka wišnja (Prunus avium)^{[Žórło 4]}
    - Dźiwja wišnja (Prunus avium subsp. avium)
    - Chrympowa wišnja (Prunus avium subsp. duracina)
    - Čorna wišnja (Prunus avium subsp. juliana)
- Sekcija Microcerasus
  - Prunus besseyii
  - Prunus tomentosa
- Sektion Penarmeniaca^{[Žórło 5]}
  - Prunus andersonii
  - Prunus fremontii
  - Prunus pumila (němsce Sandkirsche)
- Sekcija Pseudocerasus
  - Prunus campanulata
  - Prunus cyclamina
  - Prunus incisa
  - Prunus leveilleana
  - Prunus nipponica
  - Prunus pendula
  - Prunus sargentii
  - Prunus × subhirtella^{[Žórło 3]}
  - Japanska wišnja (Prunus serrulata)
  - Prunus tschonoskii
  - Prunus verecunda
- Sekcija Mahaleb
  - Čećikata wišnja (Prunus mahaleb)
- Sekcija Phyllomahaleb
  - Prunus maximowizii
Podród Padus
- - Prunus buergeriana
  - Prunus grayana
  - Prunus maakii
  - Kitkata wišnja (Prunus padus)
  - Pózdnja kitkata wišnja (Prunus serotina)
  - Virginska kitkata wišnja (Prunus virginiana)
Podród Laurocerasus
- - Prunus caroliniana
  - Prunus fordiana
  - Prunus ilicifolia
  - Bobkowišeń (Prunus laurocerasus)

Hybridy

Eksistuja samo hybridy mjez rozdźělnymi družinami.

Prunus × blireana^{[Žórło 3]} (z japanskeho aprikozowca (Prunus mume) a bombawki (Prunus cerasifera 'Pissardii')
Yoshinowa wišnja (Prunus yedoensis)^{[Žórło 3]} (najskerje z Prunus speciosa a Prunus × subhirtella)

Nóžki

↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 465.
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 198.
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 96.
↑ W internetowym słowniku: Schlehe
↑ W internetowym słowniku: Schwarzdorn
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 27.
↑ W internetowym słowniku: Aprikosenbaum
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.
↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 53.
↑ W internetowym słowniku: Pfirsich
↑ W internetowym słowniku: Pfirsichbaum

Žórła

↑ D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson, C. S. Campbell: Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution, Band 266, 2007, S. 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9.
↑ ^2,0 ^2,1 Sangtae Lee, Jun Wen: A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. American Journal of Botany, Band 88, 2001, S. 150–160. (online)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-833-4467-7, strony 679, 690, 691
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 M. A. Fischer, K. Oswald, W. Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Dritte Auflage, Land Oberösterreich, Biologiezentrum der OÖ Landesmuseen, Linz 2008. ISBN 978-3-85474-187-9.
↑ http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?20156

Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-833-4467-7, strona 678 (němsce)
Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 170 (němsce)

[3] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 465.

[5] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 198.

[6] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 96.

[7] W internetowym słowniku: Schlehe

[8] W internetowym słowniku: Schwarzdorn

[10] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 27.

[11] W internetowym słowniku: Aprikosenbaum

[12] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.

[13] Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 53.

[14] W internetowym słowniku: Pfirsich

[15] W internetowym słowniku: Pfirsichbaum

[1] D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson, C. S. Campbell: Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution, Band 266, 2007, S. 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9.

[LeeWen-2] 2,0 ^2,1 Sangtae Lee, Jun Wen: A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. American Journal of Botany, Band 88, 2001, S. 150–160. (online)

[botanica-4] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-833-4467-7, strony 679, 690, 691

[Fischer-9] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 M. A. Fischer, K. Oswald, W. Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Dritte Auflage, Land Oberösterreich, Biologiezentrum der OÖ Landesmuseen, Linz 2008. ISBN 978-3-85474-187-9.

[16] ttp://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?20156

[Žórło 1]

[Žórło 2]

[1]

[Žórło 3]

[2]

[3]

[4]

[5]

[Žórło 4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[Žórło 5]