Komorow (Rakecy)
Komorow (prjedy tež Roztorhany Komorow; němsce Commerau) je wjes z 244 wobydlerjemi[2] w hornjołužiskim wokrjesu Budyšin. Słuša ke gmejnje Rakecy a leži 133 m nad mórskej hładźinu. Hač do lěta 1957 bě samostatna gmejna z wjesnym dźělom Trupin (wot 1936).
| |||||
| gmejna: | Rakecy | ||||
| zagmejnowanje: | 1957 | ||||
| wobydlerstwo: | 244 (31. decembra 2022)[1] | ||||
| wysokosć: | 133 metrow n.m.hł. | ||||
51.33514.300555555556133
| |||||
| póstowe čisło: | 02699 | ||||
| předwólba: | 035931 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Karta ze starej hranicu mjez Sakskej a Pruskej | |||||
wikidata: Komorow (Q160828)
| |||||
Geografija
wobdźěłać
Wjes nadeńdźe so něhdźe 19 kilometrow sewjerozapadnje Budyšina a sydom kilometrow juhowuchodnje Kulowa w hornjołužiskej hatowej krajinje. Wuchodnje Komorowa ćeče rěčka Čornica. Na zapadźe leža Komorowske haty z přirodoškitnym pasmom Wólšank a Zdźark.
Susodne wjeski su Stróža na sewjerowuchodźe, Kamjenej na juhowuchodźe, Kača Korčma zady hatow na juhu, Trupin na juhozapadźe a Rachlow na sewjerozapadźe.
Ležownostne mjena
wobdźěłaćMichał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena:
- haty
Pjeńkač, Běłač, Wólšank, Zdźark, Kutlank, Łuh, Šibač, Nowy hat, Gmejnski hat, Hutowny hat, Rokotowy jězor, Šołćic jězor
- pola
Wrjóski, Haćicy, Sypošće, Wulke Wotrowcy, Hliny, Trancy, Kutołbje, Swačiny, Běrtl, Dubc, Křiwo, Hajny, Lěs
- dalše mjena
Cympl, Wopuš, Truhi, Bjezdónki, Nuhło, Hutowa, Wićelstwa, Bjarnač, Lěski, Pasowka, Pjeńči doł, Hajk, Krótčicy, Łazki, Pušćeńcy, Za korčmu, Pola křižika, Pola Trupina, Pola łuha, Wuhoń, Pastwišća, Stara dróha, Pola wětrnika, Pod nowym hatom, Pod dubcom, Pola rybarnje, Za Hutowu, Pod přerowami, Čerwjeny zahon, Pola Kutlanka, Mały zahončk, Daloke hórki, Kamjeńtne hórki, Dołhi zahon, Zdźarec mjezy, Wroblec kut, Knježi kut, Hajenišćo, Pod lěsami, Nowotna łuka, Na zbytkach, Za dołami, Bliža a dalša hrjebja, Pod Łazkami, K małym łučkam, Mjez ławami, Manec wjerby, Za zelenej hrjebičku, Za slowčej hrjebju, Za pastyrjowej łuku, K nowej hrjebi, Lizakec kliny, Na kupje, Haćicy, Prěčne lada, Šibakec štuki, Na Kinicy, Lubkec štuki, Nowy puć.[3]
Stawizny
wobdźěłaćPrěnje historiske naspomnjenje jako Comerow pochadźa z lěta 1374. W 16. lětstotku podsteješe wjes Njeswačanskemu ryćerkubłu, kotrež měješe tež swójski wudwór w Komorowje. W lěće 1665 wukonješe Rakečanske ryćerkubło ležownostne knjejstwo a 1777 wobsteješe potom knjejstwo we wsy samej. Tež cyrkwinsce słušachu ewangelscy Komorowčenjo najprjedy do Njeswačanskeje a hakle wot 1872 do Rakečanskeje wosady.[4]
1822 natwarichu w něhdyšej piwarni knježeho dwora prěnju šulu. 1869 poswjećichu nowotwar při rozpuću Komorow–Trupin. Hač do zawrjenja kubłanišća běchu tam bjezwuwzaćnje serbscy wučerjo zasadźeni, mjez druhim Jurij Wjela (wot 1919 do 1927). Po zawrjenju bě w něhdyšej šuli 25 lět Komorowska pěstowarnja zaměstnjena.[5] Dnja 30. apryla 1923 załoži so Komorowska jednota Serbskeho Sokoła pod nawodnistwom Arnošta Kruže.[6]
Wot lěta 1908 měješe wjes zastanišćo při starym běhu železniskeje čary Budyšin–Wojerecy. Po wotewrjenju noweje čary přez Hórnikecy bu wosobowy wobchad na starej w lěće 1968 zastajeny a čara 1973 zawrjena.
Wobydlerstwo
wobdźěłaćW lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 388 wobydlerjow, kiž běchu bjez wuwzaća Serbja.[7] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot hišće 67 %.[8] 1925 bě wot cyłkownje 346 wobydlerjow 345 ewangelskich.
Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 273 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 44,9 lět (Sakska: 46,4).[9]
Wosobiny
wobdźěłać- Michał Domaška (1820–1897) – farar a pěsnjer
- Hanka Fascyna rodź. Elic (1935–2002) – slawistka a direktorka Serbskeho muzeja
- Jurij Šewčik (1903–1945) – ratar a ludowy basnik
- Herman Šudak (1900–1976) – ratar, prodrustwownik a Domowinski funkcionar
Žórła
wobdźěłać- Bohuměr Ela: Komorow pola Rakec. W Rozhledźe 10/1992, str. 354–356
- ↑ staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjadnistwa Rakecy na koenigswartha.net
- ↑ staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjadnistwa Rakecy na koenigswartha.net
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 22sl. (digitalizat).
- ↑ Komorow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Alfons Handrik: Wučer Jurij Wjela w Komorowje spomóžnje skutkował. W: Serbskich Nowinach čo. 145/2016 (28. julija), str. 4
- ↑ Přehlad něhdyšich jednotow Sokoła, wotwołane dnja 25. januara 2020
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 51. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [572 wobydlerjow, z nich 239 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 34 z pasiwnymi, 110 serbskich dźěći a młodostnych, 189 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
- ↑ Wuslědki ludličenja 2011 za Rakecy (pdf)
Wotkaz
wobdźěłać
Commons: Komorow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow