Rusinšćina

wuchodosłowjanska rěč

Rusinšćina (rusinsce русиньскый язык, руснацькый язык) rěči so jako mjeńšinowa rěč we wjacorych wariantach w Pólskej (łemkowšćina), Słowakskej, w zakarpatskich kónčinach Ukrainy a we Wojwodinje. Nimo toho bydla mjeńše skupiny rěčnikow tež w Madźarskej a Rumunskej. Etniske skupiny, kotrychž přisłušnicy zwjetša rusinsce rěča, su nimo Rusinow tež Lemkojo, Bojkojo a Huculojo. Rusinojo we Wojwodinje pochadźeja wot wupućowarjow, kiž přińdźechu we 18. lětstotku z Karpatow do po turkowskich wójnow nimale njewobsydlenych kónčin Banata a Bački.

русиньскый язык, руснацькый язык
rusinšćina
kraje Ukraina, Słowakska, Pólska, Wójwodźina (Serbiska), Madźarska, Rumunska
rěčnicy 623 960 (Ethnologue)
znamjenja a klasifikacija
klasifikacija indoeuropske rěče
słowjanske rěče
wuchodosłowjanske rěče
rusinšćina
družina pisma kyrilica
oficielny status
hamtska rěč Wójwodźina (jedna ze 6), Słowakska (na gmejnskej runinje)
rěčne kody
ISO 639-1:

ry

ISO 639-2: (B) sla (T) sla
ISO 639-3 (SIL):

rue

wikipedija
Wobdźěłać
p  d  w

Rusinšćina liči do wuchodosłowjanskich rěčow, ma pak sylne zapadosłowjanske (we Wójwodźinje tež južnosłowjanske) wliwy.

Za grafiske podaće Rusinšćiny wužiwa so zwjetša kyrilica, druhdy tež łaćonske pismo po wašnju jednotliweho kraja.

Standardizowanje

wobdźěłać

Wot wšelakorych wariantow rusinšćiny stej so dotal jenož dwě poměrnje wuspěšnje standardizowałoj, a to Wojwodinska rusinšćina wot lěta 1923 a Karpatska rusinšćina w swojej słowakskej formje w lěće 1995. Za čas komunistiskeho knjejstwa so na Ukrainje kaž tež w Słowakskej, Madźarskej a Pólskej wo rusinšćinje jako rěči oficielnje njerěčeše. Wona płaćeše jako narěč ukrainšćiny a rusinscy šulerjo dóstachu jenož ukrainsku wučbu, štož so pak wosebje w Słowakskej wot wjele staršich njeakceptowaše. Hakle po přewróće započachu we wuchodnej Słowakskej, hdźež w lěće 2011 něhdźe 55.000 ludźi rusinsce rěčeše, rěč zaso w šulach podawać. Dźensa je rěč tam tež oficielnje připóznata, hinak hač na Ukrainje, hdźež so hač do dźensnišeho křiwje na prócowanja k skrućenju rusinšćiny hlada abo je samo jako separatizm pomjenuje.

  Commons: Rusinšćina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije