Wenedyk

Wenedyk je planowa słowjansko-romaniska rěč.

Wenedyk

awtor	Jan van Steenbergen
lěto	2002
znamjenja a klasifikacija
klasifikacija	Indoeuropske rěče romaniske rěče konstruowane romaniske rěče Wenedyk
družina pisma	łaćonski alfabet

Alfabet a wurjekowanje

Wenedyk wužiwa samsne pismiki kaž pólšćina:

A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż

Nimo toho pisaja so sydom zwukow z dwěmaj pismikomaj:

Ch Cz Dz Dź Dż Rz Sz

Wenedyk so runje tak kaž pólšćina wurjekuje. Přizwukowanje zwjetša je na druhu poslednju złóžku. Prepozicija a pronomen bu jako jedne słowo wobjednawałej, tak jeli pronomen ma jenož jednu złóžku, prepozicija so přizwukuje.

Gramatika

Wenedyk nima ródniki, słowa jako němske "ein" a "der", "die", "das". To je wažny rozdźěl k druhim romaniskim rěčam a tež k planowym rěčam kaž na př. Esperanto a Ido. Přičina je zo pólšćina a wjetšina tamnych słowjanskich rěčow tajke słowa nimaja, a runje we wulgarnej łaćonšćinje wone hišće njeběchu.

Słowa we Wenedyku móžeja wjacore formy měć. Jendźelske słowa maja jenož mało formow (cat, cat's, cats; work, working, works, worked), ale we Wenedyku eksistuje wjele formow, hdźež by jendźelšćina druhe słowa wužiwała, kaž prepozicije abo modalne werby. W padźe nomenow, pronomenow a adjektiwow mjenuja so tute formy "pady". Wenedyk ma tři pady:

• direktny pad: wužiwany za subjekt ale tež direktny objekt sady. W sadźe: Miej poterz leże libier "Mój nan čita knihu", Miej poterz "mój nan" a libier "knihu" stej w direktnym padźe.
• genitiw: wužiwany, hdźež jendźelšćina wužiwa 's abo of, na př.: siedź potrze "stólc nana", rzejna Anglie "kralowna Jendźelskeje".
• datiw: wužiwany, hdźež jendźelšćina wužiwa (abo móže wužiwać) to, na př.: Da mi ił libier "Daj mi knihu", Da mi łu "Daj mi jo".

Wenedyk tež ma wokatiw (wužiwany zo něchtó wołał). Často ma samsnu formu jako direktny pad, ale nic přeco: O potrze! "nano!"

Eksistuja tři genusy a štyri deklinacije (z rozdźělnym wašnjom tworjenja formow). Wone su jara podobne jako deklinacije we łaćonšćinje:

• prěnja deklinacija wobsahuje wšě słowa na -a, najmjeńše tych su feminine;
• druha deklinacija wobsahuje zwjetša maskuline a srjedźne słowa kotrež na konsonanće kónča. To je měšenina druheje a štwórteje deklinacije we łaćonšćinje;
• třeća deklinacije wobsahuje zwjetša feminine słowa kotrež na mjechkim konsonanće kónča;
• štwórta deklinacija wobsahuje słowa na -ej, štož pjatej deklinaciji łaćonšćiny wotpowěduje.

Pronomeny

Tu slěduje tabela pronomenow (słowa jako ja, ty, my, wone, atd.) we Wenedyku:

Pronomeny

	singular (jedyn)					plural (wjace hač jedyn)
	prěnja	druha	třeća			prěnja	druha	třeća
			muž	žona	wěc			muž	žona	wěc
jendźelsce	I me mine to me	thou (old), you (modern) thee, you thine, yours to thee, to you	he him his to him	she her hers to her	it it its to it	we us ours to us	you you yours to you	they them theirs to them
Wenedyk	jo mie miej mi	ty cie ciej ci	ił łu łu li	ła łą lej lej	łu łu łu li	nu nosz nosz nów	wu wosz wosz wów	li łosz łór lew	le łasz łar lew	le le łór lew
Serbsce	ja mnje, mje mnje, mje mni, mi	ty tebje, će tebje, će tebi, ći	wón njón, jón njeho, jeho njemu, jemu	wona nju, ju njeje, jeje njej, jej	wono njo, jo njeho, jeho njemu, jemu	my nas nas nam	wy was was wam	woni nich, jich nich, jich nim, jim	wone nje, je nich, jich nim, jim

Werby

Werby tež maja wjele formow. Kóždy pronomen ma swójsku formu:

jemu – (ja) lubuju

jemasz – (ty) lubuješ

jema – (wón/wona) lubuje

jemamy – (my) lubujemy

jemacie – (wy) lubujeće

jemą – (wone/woni) lubuja

Najmjeńše tempusy maja specialne formy:

jemar – lubować

jemu – (ja) lubuju

jemawa – (ja) lubowach

jemie – (ja) sy lubował(a)

joru jemar – (ja) budu lubować

jemaru – (ja) budu lubować

jemarsi – (ja) bych lubował(a)

jem – lubuj!

jemęć – lubowacy

jematy – lubowany

Lisćina słowow

Słowowa lisćina Wenedyka, publikowana w interneće, ma wjace hač 4000 słowow. Tuta tabela 30 słowow pokaza kak Wenedyk wupada přirunajo z druhimi Romaniskimi rěčemi:

Dźesać romaniskich rěčow k přirunanju

serbsce	łaćonsce	portugalsce	španisce	francosce	italsce	retoromanisce	rumunsce	Brithenig	Wenedyk
ruka	brachium	braço	brazo	bras	braccio	bratsch	braţ	breich	brocz
čorny	nĭger	negro	negro	noir	nero	nair	negru	nîr	niegry
město	cīvĭtas	cidade	ciudad	cité	città	citad	oraş	ciwdad	czytać
smjerć	mŏrs	morte	muerte	mort	morte	mort	moarte	morth	mroć
pos	canis	cão	perro	chien	cane	chaun	câine	can	kań
wucho	auris	orelha	oreja	oreille	orecchio	ureglia	ureche	origl	urzykła
jejko	ovum	ovo	huevo	œuf	uovo	ov	ou	ew	ów
woko	ŏcŭlus	olho	ojo	œil	occhio	egl	ochi	ogl	okieł
nan	pater	pai	padre	père	padre	bab	tată	padr	poterz
wohoń	ignis, fŏcus	fogo	fuego	feu	fuoco	fieu	foc	ffog	fok
ryba	pĭscis	peixe	pez, pescado	poisson	pesce	pesch	peşte	pisc	pieszcz
noha	pĕs	pé	pie	pied	piede	pe	picior	pedd	piedź
přećel	amīcus	amigo	amigo	ami	amico	ami	prieten, amic	efig	omik
zeleny	vĭrĭdis	verde	verde	vert	verde	verd	verde	gwirdd	wierdzi
kóń	ĕquus, cabăllus	cavalo	caballo	cheval	cavallo	chaval	cal	cafall	kawał
ja	ĕgo	eu	yo	je	io	jau	eu	eo	jo
kupa	īnsŭla	ilha	isla	île	isola	insla	insulă	ysl	izła
rěč, jazyk	lĭngua	língua	lengua	langue	lingua	linguatg, lieunga	limbă	llinghedig, llingw	lęgwa
žiwjenje	vīta	vida	vida	vie	vita	vita	viaţă	gwid	wita
mloko	lac	leite	leche	lait	latte	latg	lapte	llaeth	łoc
mjeno	nōmen	nome	nombre	nom	nome	num	nume	nôn	numię
nóc	nŏx	noite	noche	nuit	notte	notg	noapte	noeth	noc
stary	vĕtus	velho	viejo	vieux	vecchio	vegl	vechi	gwegl	wiekły
šula	schŏla	escola	escuela	école	scuola	scola	şcoală	yscol	szkoła
njebo	caelum	céu	cielo	ciel	cielo	tschiel	cer	cel	czał
hwězda	stēlla	estrela	estrella	étoile	stella	staila	stea	ystuil	ścioła
zub	dĕns	dente	diente	dent	dente	dent	dinte	dent	dzięć
hłós	vōx	voz	voz	voix	voce	vusch	voce	gwg	wucz
woda	aqua	água	agua	eau	acqua	aua	apă	ag	jekwa
wětr	vĕntus	vento	viento	vent	vento	vent	vînt	gwent	więt

Přikład (Wótče naš)

Potrze nostry, kwały jesz en czałór, sąciewkaty si twej numię.
Owień twej rzeń.
Foca si twa włątać, komód en czału szyk i sur cierze.
Da nów odzej nostry pań kocidzany.
I dziemieć nów nostrze dziewta, komód i nu dziemiećmy swór dziewtorzór.
I nie endycz nosz en ciętaceń, uta liwra nosz dzie mału.
Nąk twie są rzeń i pociestać i głurza, o siąprz. Amen.

Žórła

• Dorota Gut: Now@ Mow@, Wiedza i Życie, februar 2004 (pól.)
• Berger, Tilman - Vom Erfinden slavischer Sprachen (PDF) (něm.)
• Ziemowit Szczerek: Świat, gdzie Polska nie jest Polską, Interia.pl, 26 september 2008 (pól.)

Wotkazy

• Wenedyk

Najznaćiše planowe rěče

Mjezynarodowe pomocne rěče
Basic English • Esperanto • Ido • Interlingua • Interlingue-Occidental • Lingua Franca Nova • Mjezysłowjanšćina • Novial • Volapük

Logiske a filozofiske rěče
láadan • loglan • lojban • ro • Toki Pona

Rěče fiktiwnych swětow a ludźi
Rěče Srjedźozemje • Sewjerosłowjanske rěče
brithenig • enochianska • klingonšćina • nadsat • nowomowa • simska • Starsza Mowa • wenedyk

Rěčne hry
damin • louchébem • swinska łaćonska • verlan • socceranto