Rusinšćina
Rusinšćina (rusinsce русиньскый язык, руснацькый язык) rěči so jako mjeńšinowa rěč we wjacorych wariantach w Pólskej (łemkowšćina), Słowakskej, w zakarpatskich kónčinach Ukrainy a we Wojwodinje. Nimo toho bydla mjeńše skupiny rěčnikow tež w Madźarskej a Rumunskej. Etniske skupiny, kotrychž přisłušnicy zwjetša rusinsce rěča, su nimo Rusinow tež Lemkojo, Bojkojo a Huculojo. Rusinojo we Wojwodinje pochadźeja wot wupućowarjow, kiž přińdźechu we 18. lětstotku z Karpatow do po turkowskich wójnow nimale njewobsydlenych kónčin Banata a Bački.
| kraje | Ukraina, Słowakska, Pólska, Wójwodźina (Serbiska), Madźarska, Rumunska | |
| rěčnicy | 623 960 (Ethnologue) | |
| znamjenja a klasifikacija | ||
|---|---|---|
| klasifikacija | indoeuropske rěče
| |
| družina pisma | kyrilica | |
| oficielny status | ||
| hamtska rěč | Wójwodźina (jedna ze 6), Słowakska (na gmejnskej runinje) | |
| rěčne kody | ||
| ISO 639-1: |
ry | |
| ISO 639-2: | (B) sla | (T) sla |
| ISO 639-3 (SIL): |
rue | |
| wikipedija | ||
Rusinšćina liči do wuchodosłowjanskich rěčow, ma pak sylne zapadosłowjanske (we Wójwodźinje tež južnosłowjanske) wliwy.
Za grafiske podaće Rusinšćiny wužiwa so zwjetša kyrilica, druhdy tež łaćonske pismo po wašnju jednotliweho kraja.
Standardizowanje
wobdźěłaćWot wšelakorych wariantow rusinšćiny stej so dotal jenož dwě poměrnje wuspěšnje standardizowałoj, a to Wojwodinska rusinšćina wot lěta 1923 a Karpatska rusinšćina w swojej słowakskej formje w lěće 1995. Za čas komunistiskeho knjejstwa so na Ukrainje kaž tež w Słowakskej, Madźarskej a Pólskej wo rusinšćinje jako rěči oficielnje njerěčeše. Wona płaćeše jako narěč ukrainšćiny a rusinscy šulerjo dóstachu jenož ukrainsku wučbu, štož so pak wosebje w Słowakskej wot wjele staršich njeakceptowaše. Hakle po přewróće započachu we wuchodnej Słowakskej, hdźež w lěće 2011 něhdźe 55.000 ludźi rusinsce rěčeše, rěč zaso w šulach podawać. Dźensa je rěč tam tež oficielnje připóznata, hinak hač na Ukrainje, hdźež so hač do dźensnišeho křiwje na prócowanja k skrućenju rusinšćiny hlada abo je samo jako separatizm pomjenuje.
Wotkaz
wobdźěłać
Commons: Rusinšćina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow| wuchodosłowjanske rěče: | běłorušćina - rušćina - rusinšćina - rutenšćina † - stara wuchodosłowjanšćina † - stara Nowgorodska narěč† - ukrainšćina - zapadopolešćina |
| zapadosłowjanske rěče: | čěšćina - lešon kenaan † - lachšćina - pólšćina - połobšćina † - pomoršćina (kašubšćina, słowinšćina †) - serbšćina (delnjoserbšćina - hornjoserbšćina - wuchodoserbske dialekty †) - słowakšćina - šlešćina |
| južnosłowjanske rěče: | bołharšćina (Banatska bołharšćina) - bosnišćina - chorwatšćina (Hrodowska chorwatšćina, molišćina) - čornohóršćina - makedonšćina - serbišćina - słowjenšćina (prekmuršćina, rezijanšćina) - starocyrkwinosłowjanska rěč † |
| konstruowane słowjanske rěče: | Glagolica - Lydnevi - Mezislovanska - Mjezysłowjanšćina - Proslava - Ruslavsk - Slovio |
| fiktiwne słowjanske rěče: | Mrezisk - Seversk - Sevorian - Skuodian - Slavisk - Slavëni - Vozgian - Wenedyk |
| druhe: | prasłowjanšćina † |
| † mortwe |