Handrij Zejler
Handrij Zejler (němsce Andreas Seiler; * 1. februara 1804 w Słonej Boršći; † 15. oktobra 1872 we Łazu) bě basnik serbskeho narodneho wozrodźenja a ewangelski farar.
Žiwjenje
wobdźěłać
Handrij Zejler narodźi so 1. februara 1804 w Słonej Boršći (dźensa Zejlerjowa čo. 6),[1] dźensnišim měšćanskim dźělu Budyšina. Handrij, prěnje dźěćo žiwnosćerja a studnjerja Jana Zejlerja (1767–1844) a jeho mandźelskeje Marje, rodź. Běrkec ze Sokolcy (1773–1847),[2] wopytowaše ludowu šulu w Bolborcach a Wulkim Wjelkowje a mjez 1818 a 1825 gymnazij w Budyšinje. Měješe młódšej sotru a bratra, Marju (* 1805) a Jana Michała (* 1806).
Katolski biskop Franc Jurij Lok zmóžni Zejlerjej studij při Lipšćanskej uniwersiće, hdźež studowaše wot 1825 do 1829 ewangelsku teologiju. W lěće 1826 załoži zhromadnje z Krygarjom rukopisny studentski časopis Serska Nowina. W tutej wozjewi Zejler 1827 prěni króć baseń Na sersku Łužicu – dźensnišu serbsku hymnu. W Lipsku zezna tež serbiskeho basnika a załožerja nowoserbiskeje literatury Simu Milutinovića.[3]
Po nawróće do Łužicy w lěće 1830 bě najprjedy pomocny prědar a wot 1832 diakon w Klukšanskej cyrkwi a wot 1835 hač do swojeje smjerće w lěće 1872 z fararjom we Łazowskej wosadźe. Tam natwari a spěchowaše serbske towaršnostne žiwjenje.
Handrij Zejler bu na Łazowskim kěrchowje pochowany. Na torhošću před cyrkwju stajichu jemu w lěće 1931 pomnik. Dalši pomnik nadeńdźe so w jeho ródnej Słonej Boršći. We woběmaj wsomaj je so dróha po Zejlerju pomjenowała.
Hromadźe z mandźelskej Hanu (rodź. Krawcec, * 1815, † 16. měrca 1866) měještaj dwě dźowce, Madlenu Hilžu (1855–1915) a Marju Olgu (1857–1928). Po smjerći nana w lěće 1872 wopušćištej wonej swoju łužisku domiznu.[4]
Skutkowanje
wobdźěłaćZejler płaći jako załožer moderneho serbskeho basnistwa. Nimo toho bě wón wudawaćel wšelakorych serbskich časopisow (n.př. Tydźenskeje Nowiny zhromadnje z Janom Arnoštom Smolerjom) a serbskeje gramatiki. 1847 bě Zejler sobuzałožer Maćicy Serbskeje.
Myto Zejlerja
wobdźěłaćWot lěta 2014 spožči sakske statne knježerstwo kóžde druhe lěto po Handriju Zejlerju pomjenowane myto za wosebite zasłužby na polu serbskeje, wosebje hornjoserbskeje, rěče.
Žórła
wobdźěłać- Kito Lorenc (wudawaćel): Sorbisches Lesebuch. Serbska čitanka. Lipsk 1981.
- Lucija Hajnec: Zejler, Handrij. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 642ff.
Nóžki
wobdźěłać- ↑ Alfons Wićaz: Wot dźěsći wo Handriju Zejlerju zhoniła. W Serbskich Nowinach, 31. julija 2008, str. 4
- ↑ Křćenske knihi Budyskeje katolskeje wosady; zapisk 11/1804
- ↑ Mićo Cvijetić: Serbsko-serbiska literarna a kulturna wzajomnosć. In: Rozhlad 2001.
- ↑ Trudla Malinkowa: Row Handrija Zejlerja we Łazu. W Rozhledźe 7/8 2018, str. 25–31
Wotkazy
wobdźěłać
Commons: Handrij Zejler – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
- Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja na hornjoserbsce.de (digitalne wudaće historiskeje štyrizwjazkoweje zběrki)
- Rukopis xyz – Serbska antologija, dokónčena wot Handrija Zejlerja. Wokoło 1840 (digitalizat)