Jutrowne jěchanje

Jutrowne jěchanje je nabožny jutrowny nałožk Serbow w katolskej kónčinje mjez Budyšinom, Kamjencom a Wojerecami. Jutrownu njedźelu hromadźa so muscy křižerjo při wósom katolskich farskich cyrkwjach a w klóštrje Marijina hwězda, zo bychu w formje procesiona a ze žohnowanjom fararja spěwajo poselstwo „Chrystus z mortwych stanył je“ do susodneje wosady donjesli.

Kóžde lěto jutrowničku ćahnu křižerjo po katolskej Łužicy.

Podobne nabožne nałožki eksistuja tež w Starobayerskej a Frankowskej, w Hornjej Šleskej, sewjernej Čěskej (Mikulášovice) a na Morawje.

Křižerjo we Łužicy

Křižerjo na dworje klóštra Marijina hwězda, pohladnica z lěta 1924

W hornjołužiskich kónčinach mjez Wojerecami, Kamjencom a Budyšinom přiwabja jutrowne jěchanje kóžde lěto wjele wopytowarjow do regiona. Tuchwilu eksistuja štyri čarow, hdźež so partnerske wosady wopytaja, a jedyn procesion bjez partnera. Tradicionelne čary su:

• Ralbicy–Kulow
• Chrósćicy–Pančicy-Kukow
• Radwor–Baćoń
• Njebjelčicy–Wotrow
• Budyšin–Radwor (bjez wotmołwneho wopyta)

Procesion z Kulowa je jenički, při kotrymž so tež němscy křižerjo wobdźěleja. Radworscy mjez 1776 a 1882 njejěchachu. Wot 1882 hač do załoženja Baćońskeje wosady 1892 podachu so přez Bronjo, Kamjenej, Wulku Dubrawu a Brěmjo do susodneje Zdźěrje. Samo w poslednim wójnskim lěće 1945 jěchachu někotři Kulowscy, Klóšterscy, Chróšćanscy, Njebjelčanscy, Ralbičanscy a Wotrowscy křižerjo do susodneje wosady a buchu při tym wot sowjetskich lětadłow wobkedźbowani.

Dalše jutrownje jěchanje přewjedźe so we Wostrowcu, hdźež wobsteji wot lěta 1628 sem nałožk wusywneho jěchanja mjez Wostrowcom a klóštrom Marijiny doł. Kónc 1990tych lět je so stary nałožk tež w ewangelskej Delnjej Łužicy mjez Cerkwicu a Radyńcom pola Lubnjowa zaso wožiwił.

Ličby

Křižerski procesion pola Chrósćic (1972)

Kulowski ćah je tradicionelnje najwjetši w Serbach, procesionaj z Budyšina a Baćonja stej najmjeńšej.

procesion	1960	1970	1980	1990	2000	2005	2010	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2021	2022
Baćoń	34	14	43	57	83	92	87	87	82	76	78	79	75	76	30	54
Budyšin	24	–	–	–	69	67	73	60	63	61	67	63	56	64	51	60
Chrósćicy	120	61	110	146	205	224	260	269	275	269	267	264	265	255	168	235
Klóšter	40	40	46	80	104	108	109	110	108	108	107	107	104	109	63	92
Kulow	208	197	251	398	434	472	444	440	444	418	422	418	393	385	246	363
Njebjelčicy	52	23	75	94	126	121	130	119	114	120	116	112	102	102	53	104
Radwor	64	55	61	89	124	124	124	118	113	120	123	119	102	104	94	110
Ralbicy	105	82	130	242	339	353	313	308	302	302	292	286	292	278	213	267
Wotrow	56	42	76	101	126	140	132	118	120	124	122	116	116	114	81	104
cyłkownje	703	514	792	1207	1610	1701	1672	1629	1621	1598	1594	1564	1505	1487	999	1389

W lěće 2020 njewotměchu so koronapandemije dla prěni raz po skoro 500 lětach žane procesiony. 2021 jěchachu zaso skoro tysac křižerjow, časy procesionow so pak njewozjewichu a dla pandemije běchu lědma přihladowarjo wot wonka na městnje.

Literatura

• Alfons Frencl: Křižerjo. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1992

Wotkazy

 Commons: Jutrowne jěchanje – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Čary a časy křižerjow
• Informacije a pokiwy za křižerjow