Bluń

wjes w Budyskim wokrjesu, gmejnski dźěl Halštrowskeje Hole

Bluń (němsce Bluno, 1938–45 Blunau) je srjedźołužiska wjes ze 414 wobydlerjemi[2] w samym sewjeru Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1995 ke gmejnje Halštrowska Hola.

Bluń
Bluno
Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
DEC
Połoženje Blunja
Połoženje Blunja
gmejna: Halštrowska Hola
zagmejnowanje: 1995
wobydlerstwo: 414 (31. decembra 2016)[1]
wysokosć: 113 metrow n.m.hł.
51.52514.227222222222113
póstowe čisło: 02979
předwólba: 03564
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Blunjan/-ka
adjektiw:
Blunjanski
skłonowanje:
Blunja, Blunjej, Bluń, Blunjom, w Blunju
Blunjanska ewangelska cyrkej
Blunjanska ewangelska cyrkej

Blunjanska ewangelska cyrkej

Geografija wobdźěłać

Holanska wjes Bluń leži w lědma hórkatej nižinje w samym sewjeru Hornjeje Łužicy, wšak wotpowěduje sewjerna mjeza wjesnych honow zdobom hranicy k Delnjej Łužicy a Braniborskej. Łužiska wuhroda, přirodna hranica mjez Łužicomaj, běži sewjernje wsy w zapado-wuchodnym směrje. W južnej połojcy Blunjanskeho teritorija, w 20. lětstotka za brunicowu jamu Sprjewiny doł wotbagrowanej, so dźensa wulkej jězoraj namakataj, a to Južny Blunjanski jězor na zapadźe a Zabrodski jězor na wuchodźe. Bjezposrědnje za braniborskej hranicu započina so wudobywanišćo jamy Wjelcej-juh.

Susodne wsy su Zabrod na wuchodźe, Bjezdowy za Blunjanskim jězorom na juhozapadźe a Prožym na braniborskej stronje na sewjerozapadźe. Něhdy tři kilometry sewjernje Blunja ležaca industrijowa gmejna Gozdź bu w lěće 2006 w zwisku z rozšěrjenjom jamy Wjelcej-juh rozpušćena.

Stawizny wobdźěłać

 
Blunjanski hosćenc

Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1401 jako Blunde. Prěnjotnje steješe drje na druhim městnje, na čož pokaza stare ležownostne mjeno Stara Wjas při zahonskej hranicy mjez Blunjom a Zabrodom.

W lěće 1989 wottorhachu jednotliwy statok z třomi wobydlerjemi dla rozšěrjenja brunicoweje jamy Sprjewiny doł.

Hač do lěta 1995 běše Bluń samostatna gmejna, potom zjednoći so z Ptačecami, Lejnom, Bjezdowami, Narćom, Nowej Łuku, Zabrodom a Židźinom do noweje wulkogmejny Halštrowska hola.

Wobydlerstwo wobdźěłać

Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[3] Bluń gmejna
ličba wobydlerjow 456 3705
ličba domjacnosćow 189 1494
wosoby na domjacnosć 2,4 2,5
swójby 147 1226
bydlenske twarjenja 135 1148
bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) 43,3 43,6
přerězna staroba w lětach 45,8 45,9
kwocient młodostnycha 19 20
kwocient starychb 29 29
podźěl prózdne stejacych bydlenjow 4,2 % 4,9 %
a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Po Mukowej statistice měješe Bluń we 1880tych lětach 488 wobydlerjow, mjez nimi 481 Serbow (99 %) a jenož sydmjo Němcy.[4] W cyłej wosadźe chodźachu tehdy 1241 wosadnych k serbskej a jenož 31 k němskej spowědźi.[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 71,3 %.[6]

Hač do lěta 1670 chodźachu Blunjenjo do Wojerowskeje cyrkwje. Po twarje Blunjanskeho Božeho domu słušeše tutón jako filiala dale k Wojerowskej ewangelskej wosadźe. Dźensa wobsteji samostatna Blunjanska wosada, ke kotrejž słušatej tež susodnej wjesce Zabrod a Bjezdowy.

W lěće 1956 nošeše wot cyłkownje 314 Blunjanskich žonow hišće 132 serbsku narodnu drastu po Wojerowskim wašnju. Z nich bě 13 niže 24 lět, najmłódša nošerka měješe 20 lět.[7]

Infrastruktura wobdźěłać

Přez Bluń wjedźe wot časa swojeho zapołoženja dla pokročowaceje brunicoweje jamy zwjazkowa dróha 156 (RańBěła Woda). Wjesne dróhi do susodnych Bjezdowow, Židźinoho a na Hory kaž tež železniska čara z Wojerec do Nowych Wikow su so runje tak přez brunicowe jamy zhubili.

Wosobiny wobdźěłać

Žórła wobdźěłać

  • Lotar Balko: Bluń – serbska wjes při Łužiskim hraničnym nasypje. W Rozhledźe 11/1995 [45], str. 402–407
  1. staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
  2. staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
  3. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Halštrowska Hola (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 89. → wšě wjeski
  5. Arnošt Muka: Statistika Łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo-łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885. Budyšin 1884–86, str. 177
  6. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [561 wobydlerjow, z nich 234 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 86 z pasiwnymi, 80 serbskich dźěći a młodostnych, 161 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  7. Erich Krawc: Serbske narodne drasty. Drasta Serbow wokoło Wojerec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959, str. 10
 
Powětrowy wobraz Blunja z Čornej Pumpu w pozadku

Wotkazy wobdźěłać

  Commons: Bluń – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije