Bluń

wjes w Budyskim wokrjesu, gmejnski dźěl Halštrowskeje Hole

Bluń (němsce Bluno, 1938–45 Blunau) je srjedźołužiska wjes ze 414 wobydlerjemi[2] w samym sewjeru Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1995 ke gmejnje Halštrowska Hola.

Bluń
Bluno
Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
DEC
gmejna: Halštrowska Hola
zagmejnowanje: 1995
wobydlerstwo: 414 (31. decembra 2016)[1]
wysokosć: 113 metrow n.m.hł.
51.52514.227222222222113
póstowe čisło: 02979
předwólba: 03564
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Blunjan/-ka
adjektiw:
Blunjanski
skłonowanje:
Blunja, Blunjej, Bluń, Blunjom, w Blunju
Blunjanska ewangelska cyrkej
Blunjanska ewangelska cyrkej

Blunjanska ewangelska cyrkej

Geografija

wobdźěłać

Holanska wjes Bluń leži w lědma hórkatej nižinje w samym sewjeru Hornjeje Łužicy, wšak wotpowěduje sewjerna mjeza wjesnych honow zdobom hranicy k Delnjej Łužicy a Braniborskej. Łužiska wuhroda, přirodna hranica mjez Łužicomaj, běži sewjernje wsy w zapado-wuchodnym směrje. W južnej połojcy Blunjanskeho teritorija, w 20. lětstotka za brunicowu jamu Sprjewiny doł wotbagrowanej, so dźensa wulkej jězoraj namakataj, a to Južny Blunjanski jězor na zapadźe a Zabrodski jězor na wuchodźe. Bjezposrědnje za braniborskej hranicu započina so wudobywanišćo jamy Wjelcej-juh.

Susodne wsy su Zabrod na wuchodźe, Bjezdowy za Blunjanskim jězorom na juhozapadźe a Prožym na braniborskej stronje na sewjerozapadźe. Něhdy tři kilometry sewjernje Blunja ležaca industrijowa gmejna Gozdź bu w lěće 2006 w zwisku z rozšěrjenjom jamy Wjelcej-juh rozpušćena.

 
Blunjanski hosćenc

Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1401 jako Blunde. Prěnjotnje steješe drje na druhim městnje, na čož pokaza stare ležownostne mjeno Stara Wjas při zahonskej hranicy mjez Blunjom a Zabrodom.

W lěće 1989 wottorhachu jednotliwy statok z třomi wobydlerjemi dla rozšěrjenja brunicoweje jamy Sprjewiny doł.

Hač do lěta 1995 běše Bluń samostatna gmejna, potom zjednoći so z Ptačecami, Lejnom, Bjezdowami, Narćom, Nowej Łuku, Zabrodom a Židźinom do noweje wulkogmejny Halštrowska hola.

Wobydlerstwo

wobdźěłać
Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[3] Bluń gmejna
ličba wobydlerjow 456 3705
ličba domjacnosćow 189 1494
wosoby na domjacnosć 2,4 2,5
swójby 147 1226
bydlenske twarjenja 135 1148
bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) 43,3 43,6
přerězna staroba w lětach 45,8 45,9
kwocient młodostnycha 19 20
kwocient starychb 29 29
podźěl prózdne stejacych bydlenjow 4,2 % 4,9 %
a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Po Mukowej statistice měješe Bluń we 1880tych lětach 488 wobydlerjow, mjez nimi 481 Serbow (99 %) a jenož sydmjo Němcy.[4] W cyłej wosadźe chodźachu tehdy 1241 wosadnych k serbskej a jenož 31 k němskej spowědźi.[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 71,3 %.[6]

Hač do lěta 1670 chodźachu Blunjenjo do Wojerowskeje cyrkwje. Po twarje Blunjanskeho Božeho domu słušeše tutón jako filiala dale k Wojerowskej ewangelskej wosadźe. Dźensa wobsteji samostatna Blunjanska wosada, ke kotrejž słušatej tež susodnej wjesce Zabrod a Bjezdowy.

W lěće 1956 nošeše wot cyłkownje 314 Blunjanskich žonow hišće 132 serbsku narodnu drastu po Wojerowskim wašnju. Z nich bě 13 niže 24 lět, najmłódša nošerka měješe 20 lět.[7]

Infrastruktura

wobdźěłać

Přez Bluń wjedźe wot časa swojeho zapołoženja dla pokročowaceje brunicoweje jamy zwjazkowa dróha 156 (RańBěła Woda). Wjesne dróhi do susodnych Bjezdowow, Židźinoho a na Hory kaž tež železniska čara z Wojerec do Nowych Wikow su so runje tak přez brunicowe jamy zhubili.

  • Lotar Balko: Bluń – serbska wjes při Łužiskim hraničnym nasypje. W Rozhledźe 11/1995 [45], str. 402–407
  1. staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
  2. staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
  3. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Halštrowska Hola (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 89. → wšě wjeski
  5. Arnošt Muka: Statistika Łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo-łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885. Budyšin 1884–86, str. 177
  6. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [561 wobydlerjow, z nich 234 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 86 z pasiwnymi, 80 serbskich dźěći a młodostnych, 161 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  7. Erich Krawc: Serbske narodne drasty. Drasta Serbow wokoło Wojerec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959, str. 10
 
Powětrowy wobraz Blunja z Čornej Pumpu w pozadku
  Commons: Bluń – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije