Rań

městačko w Delnjej Łužicy


Rań (němsce Großräschen[2][3]) je městačko w Delnjej Łužicy w braniborskim wokrjesu Hornje Błóta-Łužica. Ma něhdźe dźewjeć tysac wobydlerjow.

Rań
Rań na karće Braniborskeje
Rań na karće Braniborskeje
DEC
Rań
Rań
Wopon
Wopon
Wopon
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj BraniborskaBraniborska Braniborska
wokrjes Hornje Błóta-Łužica
wysokosć 115 metrow n.m.hł.
přestrjeń 81,86 km²
wobydlerstwo 8.378 (31. dec 2021)[1]
hustosć zasydlenja 102 wob. na km²
póstowe čisło 01983
předwólba (+49) 035753
awtowa značka OSL, CA, SFB
Politika a zarjadnistwo
adresa Seestraße 16
01983 Großräschen
webstrona grossraeschen.de
Połoženje w Braniborskej
KartaSakskaChoćebuzWokrjes Dubja-BłótaWokrjes Łobjo-HalštrowWokrjes Sprjewja-NysaWokrjes Teltow-FlämingStara DarbnjaBronkowKalawaFrauendorf (Wótrań)Wjelike ChmjelnyRańZeleny HózdWudworHermanecyBukowKropnjaŁuchowLindenauLubnjowŁukajcyny dołNowe WikiNowa JazorinaWótrańRólanyŠejkowČorna WodaČorny GózdZły KomorowĆětowaWětošow
Karta
wikidata: Rań (Q588844)
51.56666666666714
Cyrkej we Wołobuzu

Geografija wobdźěłać

Rań leži na juhu Braniborskeje, blisko hranicy ze Sakskej, 110 kilometrow južnje Berlina a 64 kilometrow sewjernje Drježdźan. Leži we wysokosći 115 metrow nad mórskej hładźinu při brjoze z brunicoweje jamy nastateho jězora Ilse.

Měšćanske dźěle wobdźěłać

  • Bukowka (Großräschen Süd, prjedy Bückgen)
  • Kuncowe Sedlišćo (Kunze-Siedlung)
  • Großräschen Nord
  • Tempowe Sedlišćo (Temposiedlung)
  • Waldrand-Siedlung
  • Smogorjow (Großräschen Ost, prjedy Schmogro)
  • Stare město (prjedy němsce Räschen)

Wjesne dźěle wobdźěłać

K Ranjej słušeja:

Sydlišća:

  • Anhaltska Kolonija (Anhalter Kolonie)
  • Bulkojce (Bulldorf)
  • Jungojc Młyn (Jungs Mühle)
  • Wutwaŕki (Die Ausbauten)
  • Nossedil
  • Nowa Bukowka (Neu-Bückgen)
  • Šaparic Młyn (Schäfers Mühle)
  • Šosejaŕnja (Chausseehaus)
  • Wutwaŕ (Ausbau)

Stawizny wobdźěłać

 
Powětrowy wobraz Ranja z lěta 2005

Wjeska naspomni so prěni raz pisomnje w lěće 1370 jako Redschin magnum et parvum, potajkim „Wulki a Mały Rań“, při čimž je serbski nawsowc Rańk starša z wobeju wsow. Ernst Eichler a Hans Walther wotwodźujetaj wjesne mjeno wot Rěčina, potajkim „wjes při rěčce“.[8] Hač do zjednoćenja wobeju wsow w lěće 1925 bě Rańk stajnje wjetša hač Rań. Do industrializacije rěčeše so we woběmaj wsomaj zwjetša serbsce. Jako buchu serbske kemše w Rańskej cyrkwi w lěće 1868 wotstronjene, bě hišće połojca wosadnych serbskorěčna.[9]

Přez rozmach brunicoweje industrije kónc 19. lětstotka přińdźechu mnozy připućowarjo z druhich dźělow Němskeje, ale tež z Čech a Pólskeje do Ranja a přeměnichu tamnišu etnisku strukturu razantnje, tak zo so serbšćina dźeń a bóle ze wšědneho dnja zhubjowaše. Ličba wobydlerstwa stupaše wot 486 w lěće 1875 přez 1192 w lěće 1890 na hižo 6093 w lěće 1910.

W lěće 1965 dósta z mjeztym nad 12.000 wobydlerjemi najwjetša wjes NDR měšćanske prawa.

Wobydlerstwo wobdźěłać

Po Mukowej Statistice Łužiskich Serbow běše srjedź 1880tych lět wot cyłkownje 290 wobydlerjow hišće 220 serbskorěčnych (76 %).[10] Rań běše tehdy – do zahajenja brunicoweje industrije w tutej kónčinje – hišće poměrnje mała holanska wjes při zapadnej kromje serbskorěčneho ruma.

Žórła wobdźěłać

  1. Ludnosć w Braniborskej po gmejnach dnja 31. decembra 2021 na statistik-berlin-brandenburg.de
  2. Ernst Eichler: Slawische Ortsnamen zwischen Saale und Neiße (1993), Band 3 "N-S", 1. Auflage, ISBN 3-7420-0780-7
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Słownik městnych mjenow (hsb.)
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Wejsne mjenja Dolna Łužyca (delnjoserbsce)
  5. [1]
  6. [2]
  7. Nimsko-dolnoserbski słownik (delnjoserbsce)
  8. Ernst Eichler, Hans Walther: Ortsnamenbuch der Oberlausitz. Akademie-Verlag, Berlin 1975.
  9. Arnošt Muka: Pućowanja po Serbach. Nakład Domowiny, Budyšin 1957, str. 63.
  10. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski


Wotkazy wobdźěłać

  Commons: Rań – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
  • Oficialne stronki (němsce)
  • Rań w datowej bance delnjoserbskich městnych mjenow na dolnoserbski.de (delnjoserbsce)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije