Rań

městačko w Delnjej Łužicy


Rań (němsce Großräschen[2][3]) je městačko w Delnjej Łužicy w braniborskim wokrjesu Hornje Błóta-Łužica. Ma něhdźe dźewjeć tysac wobydlerjow.

Rań
Rań na karće Braniborskeje
Rań na karće Braniborskeje
DEC
Wopon
Wopon
Wopon
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj BraniborskaBraniborska Braniborska
wokrjes Hornje Błóta-Łužica
wysokosć 115 metrow n.m.hł.
přestrjeń 81,86 km²
wobydlerstwo 8.378 (31. dec 2021)[1]
hustosć zasydlenja 102 wob. na km²
póstowe čisło 01983
předwólba (+49) 035753
awtowa značka OSL, CA, SFB
Politika a zarjadnistwo
adresa Seestraße 16
01983 Großräschen
webstrona grossraeschen.de
Połoženje w Braniborskej
KartaSakskaChoćebuzWokrjes Dubja-BłótaWokrjes Łobjo-HalštrowWokrjes Sprjewja-NysaWokrjes Teltow-FlämingStara DarbnjaBronkowKalawaFrauendorf (Wótrań)Wjelike ChmjelnyRańZeleny HózdWudworHermanecyBukowKropnjaŁuchowLindenauLubnjowŁukajcyny dołNowe WikiNowa JazorinaWótrańRólanyŠejkowČorna WodaČorny GózdZły KomorowĆětowaWětošow
Karta
wikidata: Rań (Q588844)
51.56666666666714
Cyrkej we Wołobuzu

Geografija

wobdźěłać

Rań leži na juhu Braniborskeje, blisko hranicy ze Sakskej, 110 kilometrow južnje Berlina a 64 kilometrow sewjernje Drježdźan. Leži we wysokosći 115 metrow nad mórskej hładźinu při brjoze z brunicoweje jamy nastateho jězora Ilse.

Měšćanske dźěle

wobdźěłać
  • Bukowka (Großräschen Süd, prjedy Bückgen)
  • Kuncowe Sedlišćo (Kunze-Siedlung)
  • Großräschen Nord
  • Tempowe Sedlišćo (Temposiedlung)
  • Waldrand-Siedlung
  • Smogorjow (Großräschen Ost, prjedy Schmogro)
  • Stare město (prjedy němsce Räschen)

Wjesne dźěle

wobdźěłać

K Ranjej słušeja:

Sydlišća:

  • Anhaltska Kolonija (Anhalter Kolonie)
  • Bulkojce (Bulldorf)
  • Jungojc Młyn (Jungs Mühle)
  • Wutwaŕki (Die Ausbauten)
  • Nossedil
  • Nowa Bukowka (Neu-Bückgen)
  • Šaparic Młyn (Schäfers Mühle)
  • Šosejaŕnja (Chausseehaus)
  • Wutwaŕ (Ausbau)
 
Powětrowy wobraz Ranja z lěta 2005

Wjeska naspomni so prěni raz pisomnje w lěće 1370 jako Redschin magnum et parvum, potajkim „Wulki a Mały Rań“, při čimž je serbski nawsowc Rańk starša z wobeju wsow. Ernst Eichler a Hans Walther wotwodźujetaj wjesne mjeno wot Rěčina, potajkim „wjes při rěčce“.[8] Hač do zjednoćenja wobeju wsow w lěće 1925 bě Rańk stajnje wjetša hač Rań. Do industrializacije rěčeše so we woběmaj wsomaj zwjetša serbsce. Jako buchu serbske kemše w Rańskej cyrkwi w lěće 1868 wotstronjene, bě hišće połojca wosadnych serbskorěčna.[9]

Přez rozmach brunicoweje industrije kónc 19. lětstotka přińdźechu mnozy připućowarjo z druhich dźělow Němskeje, ale tež z Čech a Pólskeje do Ranja a přeměnichu tamnišu etnisku strukturu razantnje, tak zo so serbšćina dźeń a bóle ze wšědneho dnja zhubjowaše. Ličba wobydlerstwa stupaše wot 486 w lěće 1875 přez 1192 w lěće 1890 na hižo 6093 w lěće 1910.

W lěće 1965 dósta z mjeztym nad 12.000 wobydlerjemi najwjetša wjes NDR měšćanske prawa.

Wobydlerstwo

wobdźěłać

Po Mukowej Statistice Łužiskich Serbow běše srjedź 1880tych lět wot cyłkownje 290 wobydlerjow hišće 220 serbskorěčnych (76 %).[10] Rań běše tehdy – do zahajenja brunicoweje industrije w tutej kónčinje – hišće poměrnje mała holanska wjes při zapadnej kromje serbskorěčneho ruma.

  1. Ludnosć w Braniborskej po gmejnach dnja 31. decembra 2021 na statistik-berlin-brandenburg.de
  2. Ernst Eichler: Slawische Ortsnamen zwischen Saale und Neiße (1993), Band 3 "N-S", 1. Auflage, ISBN 3-7420-0780-7
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Słownik městnych mjenow (hsb.)
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Wejsne mjenja Dolna Łužyca (delnjoserbsce)
  5. [1]
  6. [2]
  7. Nimsko-dolnoserbski słownik (delnjoserbsce)
  8. Ernst Eichler, Hans Walther: Ortsnamenbuch der Oberlausitz. Akademie-Verlag, Berlin 1975.
  9. Arnošt Muka: Pućowanja po Serbach. Nakład Domowiny, Budyšin 1957, str. 63.
  10. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski


  Commons: Rań – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
  • Oficialne stronki (němsce)
  • Rań w datowej bance delnjoserbskich městnych mjenow na dolnoserbski.de (delnjoserbsce)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije