Wulka bónčawa

Wulka bónčawa abo běła bónčawa (Nymphaea alba) je rostlina ze swójby bónčawow. Dalše ludowe mjena za bónčawu su wódna knježička, hatna knježička, wódna lilija, wódna kanka, hatna lilija a hatna husyčka.

Wulka bónčawa

Wulka bónčawa (Nymphaea alba)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
rjad:	(Nymphaeales)
swójba:	Bónčawowe rostliny (Nymphaeaceae)
podswójba:	Nymphaeoideae
ród:	Bónčawa (Nymphaea)
podród:	Nymphaea
družina:	Wulka bónčawa
wědomostne mjeno
Nymphaea alba
Linnaeus

Wopis

Wulka bónčawa je wódna rostlina, kotraž maja hač do 3 m dołho stołpikate, na wodźe płuwace łopjena.

Pjenk je tołsty a łažacy.

Rostlina ma z 3 m najdlejše łopjenowe a kćenjowe stołpiki z domjaceje flory.

Łopjena

Łopjena su wulke, kulojte, na spódku hłuboko zarězowane a maja přeměr wot 10 hač 30 cm. Łopjenate nerwy su hač do kromy kaž widły dwójce abo trójce dźělene z prěčnymi nerwami. Wone su jenož na nasadźe dołhich, elastiskich stołpikow hłuboko zarěznjene. Jich dychawki su na hornim boku.

Kćenja

Wona kćěje wot meje hač do awgusta. Kćenja płuwaja, su wulke a docpěja přeměr wot 10 hač do 12 cm. 10 hač do 25, maksimalnje 30 krónowych łopješkow su podołhojte, přeco běłe a tak dołhe kaž keluškowe łopješka abo dlěše. 4 hač do 5 keluškowych łopjenow je hrube, zelene abo brunojte a podołhojte. Mnoholičbne, sněhběłe krónowe łopješka nutř k próškowym łopješkam přistupja. Kćenja móžu wobsahować hač do 125 žołtych próškowych łopješkow. Kćenja so jenož wodnjo puknu.

Płódnik je kulojty a ma płony, žołty plěšk z 12 hač do 20 plěškowymi promjenjemi. Wón so po wopróšenju wot insektow pod wodu nuri a so k jahodowemu płodej wuwiwaja, kotryž potom zhni a symjenja pušći.

Płody

Płód je krušwojta tobołka, kotrež maja horjeka radialnje rozrjadowane plěški.

Stejnišćo

Wona rosće we małowutkatych abo wutkatych, stejacych abo pomału běžacych wodach, a to w hatach, starych wodach a měrnych jězorach.

Rozšěrjenje

Wulka bónčawa je w nimale cyłej Europje rozšěrjena.

Podobnej družinje

• Mała bónčawa Nymphaea candida ma kćenja z přeměrom mjezy 6 a 8 cm a rosće w małowapnych wodach w srjedźnej, wuchodnej a sewjernej Europje. Kćenjowe łopjena su krótše hač keluškowe łopjena. Kćenjowy spódk je słabje 4hranity. Plěškowa tačel je jasnje konkawna a ma 6 hač do 12 płěškowych promjenjow.
• Nymphaea tetragona rosće w sewjerowuchodnej Europje. Kćenjowy spódk je jasnje štyrihranity. Keluchowe łopjena zwostawaneju hač do zrałosće płoda. Płuwace łopjena su podołhojte a docpěja šěrokosć wot 8 cm.

Wobraza

• 
  Wulke bónčawy
• 
  ilustracija (Otto Wilhelm Thomé, 1885)

Žórła

• GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 170 (němsce)
• GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, strona 170 (němsce)
• Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 64-65 (němsce)
• Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 40 (němsce)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 172 (němsce)
• Ullstein Lexikon der Pflanzenwelt, 1973, ISBN 3-550-16019-4, strona 406 (němsce)
• Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
• Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)

Eksterne wotkazy

• Wulka bónčawa. W: FloraWeb.de. (němsce)