Serbski student

Serbski student
Rěč	hornjoserbšćina
Wudawaćel
Městno wudaća	Budyšin
Wudaće wot	1919–1937; 1988–1990
ISSN

Serbski student bě studentski časopis w hornjoserbskej rěči, kotryž wuchadźeše wot kónca Prěnjeje swětoweje wójny w Budyšinje a kotrehož najwažniši redaktor Měrćin Nowak-Njechorński bě. Wón bě 1988 wozrodźeny a po prěnim lětniku zakazany. Wot nazymy 1989 wušłe wudaća pokazuja reakciju na socialne změny w serbskej towaršnosći woneho časa.

Stawizny

1919–1937

Dołhi čas njemějachu serbscy studenća swójski časopis, w kotrymž móžachu swoje nahlady rozłožić. Tuta funkcija bu něhdy wot časopisa Lipa Serbska wukonjana, kiž pak 1881 zasta eksistować. Časopis Serbski student z podtitulom časopis serbskich studentow a jejich přećelow, jako tež za serbskich staršich započa 26. julija 1919 w Budyšinje w ćišćerni Smolerja wuchadźeć. Wón bu prěnjotnje njeprawidłownje wozjewjeny a předawaše so za 3 hriwny. Wot 1921 bu wón jako měsačna přiłoha dźenika Serbske Nowiny wozjewjeny. Prěni redaktor bě Franc Šołta. We wosomnaće lětnikach, w kotrychž časopis wuchadźeše, měnjachu redaktorojo často. Po Francu Šołće pobychu redaktorojo (we wšelakich funkcijach) Marja Kubašec, Michał Cyž, Julius K. Riota, Jurij Wuješ, Parej Wowčerk, Měrćin Nowak-Njechorński, Jurij Kósk, Maks Rječka, Jurij Henčl, Stanisław Nawka, Jurij Měrćink, Anton Nawka, Pawoł Čórlich, Arnošt Šewc, Bjarnat Cyž, Arnošt Wjezar, Jurij Brězan a Marko Smoler. Čas rozkćěwa tutoho časopisa bě předewšěm čas wot 1926 hač do 1928, jako bě jeje šefredaktor moler, spisowaćel a žurnalist Měrćin Nowak-Njechorński, kiž mjez druhim spyta, pólsku kulturu a literaturu přez swoje artikle a reportaže serbskim čitarjam zbližić.

1988–1990

W atmosferje změny we wuchodnym bloku po nastupje zastojnstwa Michaila Gorbačowa přiwza kónc 1980tych lět skupina serbskich studentow časopis Serbski student z podtitulom časopis serbskeje studowaceje młodziny zaso, kotryž bě mjez 1988 a 1990 wušoł a měješe demokratisku tradiciju jeje předchadnika dale wjesć. Redakcija časopisa pak dósta so do konflikta z funkcionarami Domowiny, kotraž tehdy wot jeje prěnjeho sekretara Jurja Grósa nawjedowaše, wotewrjeneje kritiki na temy dla, wo kotrychž so w NDR njepřijomnje dokładnje mjelčeše. Tohodla bu wozjewjenje časopisa po prěnim wudaću w lěće 1988 zastajene. Hakle politiske změny w NDR nazymu 1989 zmóžnichu časopisej, zaso wuchadźeć a přinošk k demokratizaciji Łužiskeje towaršnosće wukonjeć. W lěće 1990, hdyž bu NDR dźěl znowazjednoćeneje Němskeje, bu wozjewjenje časopisa doskónčnje zastajene. Serbski student sta so z wažnym elementom towaršnostneje změny we Łužicy na přewróće 1980tych a 1990tych lět a we wěstej měrje ze symbolom za přechod serbskeje towaršnosće wot totalitarizma k demokratiji.

Literatura

• Petr Kaleta: Die Zeitschrift „Serbski student“ – eine Brücke zwischen Totalitarismus und Demokratie in der sorbischen Lausitz, w: Lětopis, 1, 2017, str. 56–70.
• Petr Kaleta: Poláci a polská témata v časopisech „Łužica“ (1921−1937) a „Serbski Student“ (1919−1937) v meziválečném období, w: Lětopis, 2, 2013, str. 46–57.
• Timo Meškank: Kultura w słužbje totalitarneho režima. Wo wobstejnosćach w Serbach 1948–1989. Budyšin 2011, str. 162−164.
• Timo Meškank: Instrumentalisierung einer Kultur. Zur Situation bei den Sorben 1948–1989. Bautzen 2014, str. 181−183.
• Edmund Pech: Verbot einer Studentenzeitschrift, w: Serbske Nowiny, 18, 2008, měrc, str. 2.
• Měrčin Völkel: Serbske nowiny a časopisy w zašłosći a w přitomnosći. Budyšin 1984, str. 101−102.