Ćetow

wjes w Hornjej Łužicy; gmejnski dźěl Vierkirchena
(ze strony „Tetta” sposrědkowane)

Ćetow (němsce (Groß-)Tetta, 1936–49 Margarethenhof) je hornjołužiska cyrkwinska wjes z něhdźe 180 wobydlerjemi na zapadźe Zhorjelskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1994 ke gmejnje Vierkirchen. Leži něhdźe pjeć kilometrow wuchodnje Wósporka.

Ćetow
Tetta
Ćetow na karće Hornjeje Łužicy
Ćetow na karće Hornjeje Łužicy
DEC
gmejna: Vierkirchen
zagmejnowanje: 1974 (do Křišowa)
wobydlerstwo: 176 (2011)
přestrjeń: 1,81 km²
wysokosć: 190 metrow n.m.hł.
51.192514.711111111111190
póstowe čisło: 02894
předwólba: 035876
starše mjena: Tetaw (1306), Tetow (1396), Tettau (1533), Theta (1676)
Serbski napis při narownym pomniku Jurja Bróska w Ćetowje
Serbski napis při narownym pomniku Jurja Bróska w Ćetowje

Serbski napis při narownym pomniku Jurja Bróska w Ćetowje

Geografija

wobdźěłać
 
Ćetowska cyrkej

Wjes nadeńdźe so njedaloko Křišowa zapadnje Limasa a južnje zwjazkoweje awtodróhi 4 (BudyšinZhorjelc) při Křišowskej wodźe, prawym přitoku Lubaty.

Susodne wsy su Prochnow na sewjerowuchodźe, Měrjow na wuchodźe, Nowa Chójnica na juhu a Křišow na sewjerozapadźe.

Ćetow je po sydlišćowej formje lěsny łanowc, wobstejacy z wjacorymi rozbrojenymi statokami, kotryž naspomni so prěni raz w lěće 1306 jako Tetaw.[1] Ležownostne knjejstwo měješe znajmjeńša wot 16. lětstotka Křišowske ryćerkubło. Ćetowska cyrkej bu 1495 w matriklu Mišnjanskeho biskopstwa naspomnjena a bě wot lěta 1545 filiala Křišowskeje wosady. Fararjo w Křišowje běchu, hač k wotchadej fararja Bróska 1902, k wulkemu dźělej Serbja. Poslednje serbske kemše wotměchu so w samsnym lěće. Narowny pomnik fararja Bróska nadeńdźe so při Ćetowskej cyrkwi.

Wot 1815 hač do 1945 běžeše saksko-pruska hranica bjezposrědnje južnje Ćetowa a Křišowa, kotrejž ležeštej na pruskim boku.

W lěće 1936 přemjenowachu nacionalsocialisća němski Tettau na Margarethenhof – po burskim dworje sewjernje wsy – dokelž běše jim stare mjeno přesłowjanske. Po wójnje dósta Ćetow swoje prěnjotne mjeno porno Křišowej wróćo. Kónc Druheje swětoweje wójny dóńdźe mjez 18. a 24. aprylom 1945 k wojowanjam wokoło Křišowa a Ćetowa.

Ćetow bě hižo hač do lěta 1874 z wjesnym dźělom susodneho Křišowa a znowa wot 1974. Při gmejnskej reformje 1994 zjednoćichu so Křišow, Měrjow a Arnsdorf-Hilbersdorf k nowej wulkogmejnje Vierkirchen.

Wobydlerstwo a rěč

wobdźěłać

We 1880tych měješe wjes po statistice Arnošta Muki cyłkownje 274 wobydlerjow, z nich 168 Serbow (61 %) a 106 Němcow.[2] Z tym bě tehdy hromadźe z Křišowom jenička přewažnje serbska wjes Zhorjelskeho wokrjesa a ležeše při wuchodnej kromje serbskeho rěčneho teritorija. Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 hišće třoch serbskorěčnych wobydlerjow.[3]

  • Jurij Brósk (1833–1915) – farar, přełožowar a basnik; 1861–1902 farar w Křišowje. Jeho dwurěčny narowny pomnik nadeńdźe so při Ćetowskej cyrkwi.

Literatura

wobdźěłać
  • Von der Muskauer Heide zum Rotstein. Heimatbuch des Niederschlesischen Oberlausitzkreises. Lusatia Verlag, Bautzen 2006, ISBN 978-3-929091-96-0, str. 346sl.
  1. Ćetow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  2. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
  3. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 248. [316 wobydlerjow, z nich 3 dorosćeni z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 0 z pasiwnymi, 0 serbskich dźěći a młodostnych, 313 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  Commons: Ćetow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije