Skalny klon
| |
| Skalny klon (Acer monspessulanum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy II | |
| rjad: | (Sapindales) |
| swójba: | Mydłowcowe rostliny (Sapindaceae) |
| podswójba: | Hippocastanoideae |
| ród: | Klon[1][2] (Acer) |
| družina: | Skalny klon |
| wědomostne mjeno | |
| Acer monspessulanum | |
| L. | |
Skalny klon (Acer monspessulanum) je štom ze swójby mydłowcowych rostlin (Sapindaceae).
Po druhich žórłach zarjaduje so do swójskeje swójby klonowych rostlinow (Aceraceae).
Wopis wobdźěłać
Skalny klon je za čas lěta zeleny štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 5 hač 11 m (3-10 m). Rosće často jenož jako kerk. Rostlina je zmjerzkokruta a suchotu toleruje.
Króna je šěroko skulojćena abo kulojta, při čimž často je njeprawidłowna.
Zdónk je šwižny a rědko zruna rosće. Skora je ćeńka, po dołhosći rozpukana połata.
Hałuzy horje sahaja. Młode hałuzy su nahe a brune.
Łopjena wobdźěłać
Zymske pupki su jejkojte, brune a docpěwaja dołhosć wot 3 hač 4 mm.
Přećiwostejne łopjena su třilapate, hrube, prědku tupe, relatiwnje tołste a zwjetša docpěwaja jenož dołhosć wot 5 cm (3-6 cm) a šěrokosć wot 4 hač do 7 cm. Wone su na hornim boku ćmowozelene, nahe a błyšćace a na delnim boku šěrozelene, na spočatku mjechko kosmate. Jich stołpiki su čerwjenojte a docpěwaja dołhosć wot 2 hač 6 cm. Łopjency su na bazy tróšku wutrobojte a docpěwaja dołhosć wot hač do 6 cm.
Nazymske barbjene je žołte, rědko oranžožołte abo čerwjenojte.
Kćenja wobdźěłać
Kćěje wot apryla hač do meje. Žołtozelene, njenahladne kćenja so z łopjenami jewja, su na nektar bohate a sedźa w wotstejacych, krótkostołpikatych wokołkojtych, wisacych pakićach. Jich stołpiki docpěwaja dołhosć wot 1 hač do 4 cm. Přikryw je dwójny. Žołtozelenej keluch a króna stej nimale jenakej a docpěwatej dołhosć wot 4 hač do 6 mm. W kwětnistwje steja dwusplažne ale tež jednosplažne kćenja. Próškowe łopješka su wósom. Płódnik je hornostejny.
Płody wobdźěłać
Płody su křidłate worjechi. Jich křidlešce stej paralelnej a na słónčnych stejnišćach čerwjenej. Dźelne płody docpěwaja dołhosć wot 2,5 cm a šěrokosć wot 5 hač do 9 mm. Płody w septembrje zezrawja.
Stejnišćo wobdźěłać
Rosće w słónčnych dubowych kerčinach a na lěsnych kromach. Preferuje słónčne stejnišća a suche a wapnite, małowutkate, płonosahace a kamjentne pódy.
Rozšěrjenje wobdźěłać
Rostlina je w jenož na srjedźnym Rynje, Moseli, Mohanje, w šwicarskej jura a južnej Europje rozšěrjena. Ale tež w małej Aziji, sewjernej Persiskej a Turkestanje wustupuje.
Wužiwanje wobdźěłać
Nóžki wobdźěłać
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 196.
- ↑ W internetowym słowniku: Ahorn
Žórła wobdźěłać
- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 57 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 144 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 72 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 442 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, 428 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 133 (němsce)
- Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 60 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)