Hórski januškowc

Hórski januškowc (Ribes alpinum) je kerk ze swójby kosmačkowych rostlinow (Grossulariaceae).

Hórski januškowc

Hórski januškowc (Ribes alpinum)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Eudikotyledony Jadrowe eudikotyledony
rjad:	(Saxifragales)
swójba:	Kosmačkowe rostliny (Grossulariaceae)
ród:	Januškowc (Ribes)
družina:	Hórski januškowc
wědomostne mjeno
Ribes alpinum
L.

Wopis

Hórski januškowc je w lěće zeleny, husto rozhałuzowany kerk, kotryž docpěje wysokosć wot 0,8 hač 1,5 (2) m. Rostlina je zwjetša jednosplažna.

Wurostki su hładke a swětłozelene abo swětłošěre. Hałuzy njenjesu ćernje. Skora so wot staršich dźělow w smužkach pušći.

Łopjena

Měnjate łopjena su stołpikate, třilapate hač pjećlapate a hrubje zubate. Wone steja na krótkich wurostkach w hustych promjenjach a docpěja dołhosć wot 2 hač 4 cm. Łopjency maja třiróžkaty hač kulojty wobrys a docpěja šěrokosć wot 3 hač do 5 cm, su na hornim boku blědźe zelene, na delnim boku tróšku błyšćace. Jich stołpiki su žałzojće kosmičkate.

Kćenja

Kćěje wot apryla hač meje. Štyriličbne abo pjećličbne kćenja su zelenojće-žołte a docpěja wulkosć wot 5 hač 9 mm. Muske kćenja steja po dźesaćoch hač po třicećoch w zrunanych, 2-3 cm dołhich kićach, mjeztym zo žónske kćenja steja po dwěmaj hač po pjećoch w zrunanych, krótšich kićach. Krónowe łopješka su krótše hač keluškowe łopješka.

Płody

Jahody su kulowate, přeswěćujo čerwjene a njesłódnje słodźa. Płody so wokoło dnja swjateho Jana začerwjenja.

Stejnišćo

Rosće w hórskich a wudolinowych lěsach, na horinskich łučinach a w skalnych kerčinach. Ma radšo wutkate, zwjetša wapnite pódy. Ale tež na ćmowych stejnišćach rosće.

Rozšěrjenje

Rostlina je w sewjernej a srjedźnej Europje, ale tež w sewjernej a wuchodnej Aziji rozšěrjena, při čimž w Alpach we wysokosćach wot 2000 m, na juh hač k sewjerošpaniskim horinam, Apenninam a horinam Balkanskeje połkupy wustupuje.

Wužiwanje

Kulturne sorty so za plahowanje žiwych płotow wužiwaja a pódla dróhach plahuje, dokelž derje połsćin a wotpłuny znjesu.

Žórła

• Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 775 (němsce)
• Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 272 (němsce)
• Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 456 (němsce)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 406 (němsce)
• Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 294 (němsce)
• Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
• Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
• Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy

• Hórski januškowc. W: FloraWeb.de. (němsce)