Berylium je chemiski element ze symbolom Be a rjadowej ličbu 4. Mjeno hodźi so wotwodźeć wot minerala beryl, beryliumojteho debjenkoweho kamjenja (grjek. βήρυλλος, łać. beryllus). Berylium je jako element druheje hłowneje skupiny kowy alkaliskich zemicow druheje periody periodoweho systema. Woclošěry lochkometal je jara twjerdy a krjechki a so zwjetša jako přidawk lećinow wužiwa. We wjazbje je dwuhódnotny.

Kajkosće
Powšitkowne
mjeno, symbol, rjadowy ličbnik Berylium, Be, 4
serija kowy alkaliskich zemicow
skupina, perioda, blok 2, 2, s
napohlad běło-šěro metaliski
CAS-čisło 7440-41-7
masowy podźěl na zemskej wobalce 5 · 10−4 %
Atomarne
atomowa masa 9,01218 u
atomowy radius (wuličeny) 105 (112) pm
kowalentny radius 90 pm
Van-der-Waals-Radius - pm
elektronowa konfiguracija [He] 2s2
elektrony na energijowym niwowje 2, 2
wustupne dźěło 5,0 eV
1. ionizowanska energija 899,5 kJ/mol
2. ionizowanska energija 1757,1 kJ/mol
Fyzikaliske
agregatny staw kruty
kristalowa struktura heksagonalna
hustosć 1,848 g/cm3
twjerdosć po Mohs 5,5
magnetizm diamagnetiski
škrějny dypk 1551,15 K (1278 °C)
warjenski dypk 2750 K (2476,85 °C)
molarny wolumen 4,85 · 10−6 m3/mol
wuparna ćopłota 292,40 kJ/mol
škrějna ćopłota 12,20 kJ/mol
parowy ćišć 4180 Pa
zwukowa spěšnosć 13000 m/s
specifiska ćopłotna kapacita 1825 J/(kg · K)
elektriska wodźiwosć 31,3 · 106 S/m
ćopłotna wodźiwosć 201 W/(m · K)
Chemiske
oksydaciske stawy 2
oksidy (baziskosć) BeO (amphoter)
normalny potencial −1,85 V (Be2+ + 2e → Be)
elektronowa negatiwnosć 1,57 (Pauling-Skala)
izotopy
izotop NH t1/2 ZM ZE MeV ZP
7Be

w małym kusku

53,12 d ε 0,862 7Li
8Be

{syn.}

6,722 · 10−17 s 2 α 0,092 -
9Be

100 %

stabilny
10Be

w małym kusku

1,51 · 106a β- 0,556 10B
11Be

{syn.}

13,81 s β- 11,506 11B
Njestrašnostne pokazy
Markěrowanje jako strašna maćizna
R- a S-sady R: Předłoha:R-sady
S: Předłoha:S-sady
Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja.
Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach.
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije