Wjewjerčki

Wjewjerčki

Wjewjerčka
systematika
domena	Eukaryoty
swět	Zwěrina
rjadownja:	cycaki (Mammalia)
rjad:	hrymzaki (Rodentia)
podrjad:	(Sciuromorpha)
swójba:	wjewjerčkojte (Sciuridae)
podswójba:	(Sciurinae)
tribus:	(Sciurini)
wědomostne mjeno
Sciurus
Linnaeus (1758)

Wjewjerčki (Sciurus) su ród małych cycakow, hrymzakow z hustokosmatym wopušom, kotryž słuša do swójby sciuridae. W srjedźnej Europje najznaćiša družina je poprawna wjewjerčka.

Wšě wjewjerčki su lěsne zwěrjata. Wjetšina družinow je na ameriskim dwójnym kontinenće žiwa; jenož tři wot 28 družinow so w starym swěće namakaja. Tute rozšěrja so přez Europu, prědnju, sewjernu a wuchodnu Aziju.

Cyroba wjewjerčkow su štomowe symjenja a płody, hriby a insekty, ale tež ptače jejka a młode ptački. W cyrobnym rjećazu su wjewjerčki popadne zwěrjata za pazoraki a mjeńše rubježne zwěrjata kaž kuny. Žiwjenski čas jednotliwych družinow wučinja hač do 12 lět.

Wědomostne mjeno roda wobsteji ze starogrjekskeju słowow skia („sćin“) a oura („wopuš“).

Systematika

Rozeznawaja so 28 družinow, kotrež so do sydom podrodow rozdźěla:

• podród Tenes
  • Kawkaska wjewjerčka (S. anomalus), Kawkaz, Mała Azija, Palestina
• podród Sciurus
  • Allenowa wjewjerčka (S. alleni), sewjerowuchod Mexika
  • Arizonska šěra wjewjerčka (S. arizonensis), Arizona, New Mexico
  • Čerwjenobrjuchata wjewjerčka (S. aureogaster), južne Mexiko, Guatemala
  • Šěra wjewjerčka (S. carolinensis), wuchod Sewjerneje Ameriki, zdomjene we Wulkobritaniskej, Irskej a Italskej
  • Colliejowa wjewjerčka (S. colliaei), zapadne Mexiko
  • Deppowa wjewjerčka (S. deppei), na sewjeru Srjedźneje Ameriki
  • Japanska wjewjerčka (S. lis), Japanska
  • Mexiska liškojta wjewjerčka (S. nayaritensis), zapadne Mexiko
  • Liškojta wjewjerčka (S. niger), centralne a wuchodne dźěle Zjednoćenych statow, sewjerowuchodne Mexiko
  • Petersowa wjewjerčka (S. oculatus), centralne Mexiko
  • Pisana wjewjerčka (S. variegatoides), Srjedźna Amerika
  • Europska wjewjerčka (S. vulgaris), Europa, sewjerna Azija
  • Yucatanska wjewjerčka (S. yucatanensis), Yucatán
• podród Hesperosciurus
  • Zapadna šěra wjewjerčka (S. griseus), zapad Sewjerneje Ameriki
• podród Otosciurus
  • Abertowa wjewjerčka (S. aberti; z poddružinu Kaibabowa wjewjerčka S. a. kaibabensis), juhozapad Zjednoćenych statow, sewjerozapadne Mexiko
• podród Guerlinguetus
  • Guyanska wjewjerčka (S. aestuans), Venezuela, Guyana, Surinamska, Francoska Guyana, Brazilska
  • Žołtokyrkojta wjewjerčka (S. gilvigularis), Venezuela, sewjerna Brazilska
  • Čerwjenowopušata wjewjerčka (S. granatensis), Kosta Rika, Panama, Kolumbiska, Venezuela, Ekwador, Trinidad
  • Boliwiska wjewjerčka (S. ignitus), na zapadźe Južneje Ameriki
  • Kolumbiska wjewjerčka (S. pucheranii), kolumbiske Andy
  • Richmondowa wjewjerčka (S. richmondi), Nikaragua
  • Sanbornowa wjewjerčka (S. sanborni), Peru
  • Guayaquilska wjewjerčka (S. stramineus), Peru, Ekwador
• podród Hadrosciurus
  • Venezuelska wjewjerčka (S. flammifer), Venezuela
  • Juninska wjewjerčka (S. pyrrhinus), Peru
• podród Urosciurus
  • Sewjeroamaconiska čerwjena wjewjerčka (S. igniventris), na sewjeru Južneje Ameriki
  • Južnoamaconiska čerwjena wjewjerčka (S. spadiceus), centralna Južna Amerika