Zwjazk šesćiměstow

historiski zwjazk hornjołužiskich městow
(ze strony „Sechsstädtebund” sposrědkowane)
Budyšin Zhorjelc Kamjenc
Budyšin Zhorjelc Kamjenc
Lubań Lubij Žitawa
Lubań Lubij Žitawa

Zwjazk šesćiměstow (němsce Sechsstädtebund) bě zwjazk šěsć hornjołužiskich městow Budyšin, Kamjenc, Lubań, Lubij, Zhorjelc a Žitawa, kotryž so w lěće 1346 załoži. Wobsteješe hač do lěta 1815.

Ze zaměrom, krajny měr w Hornjej Łužicy škitać, wotzamknychu šěsć městow dnja 21. awgusta 1346 zrěčenje. W załoženskim wopismje mjenuje so krajny bohot kejžora Korle IV. jako iniciator zwjazka. Hižo w lěće 1339 załoži kral Jan z Čechow podobny zwjazk hornjołužiskich a šleskich městow (bjez Žitawy). Runje tak prócowaše so wójwoda Jan Zhorjelski wo hornjołužisko-šleski zwjazk, kiž wobsteješe hišće w zažnym 15. lětstotku. Pod kralom Wjacsławom IV. přizamknychu so městam tež někotři hornjołužiscy knježa a pozdźišo cyłe zemjanstwo regiona. Trajace wobsteješe pak dale jenož zwjazk městow samych, kotryž stawizny regiona přez wjacore lětstotki sylnje wobwliwowaše.

Karta z dźensnišimi hranicami

Zwjazk šešćiměstow kćěješe wosebje w prěnimaj lětstotkomaj swojeho wobstaća. W tutej dobje poradźi so městomaj Zhorjelc a Žitawa, přesadźić swoju sudnisku móc w swójskich kónčinach. Lubij dósta sudnisku móc na kubłach rozpadowaceho knjejstwa Ketlicy. Paralelnje skrućichu so stawowe struktury w Hornjej Łužicy.

Po chłostance Zwjazka šesćiměstow dla zapowědźenja podpěry kralej Ferdinandej I. w lěće 1547 (Pönfall) zhubi zwjazk wjetšinu swojich prawow. Swoju přewahu w krajnej politice njezamó tež w slědowacych lětdźesatkach wjace wróćo zdobyć.

Jako so Łužica po Wienskim kongresu lěta 1815 dźěli, přeńdźeštej měsće Zhorjelc a Lubań do Pruskeje. Z tym so eksistenca prěnjotneho Zwjazka šesćiměstow po nimale 500 lětach skónči. Tuž bě zwjazk najdlěje wobstejacy zwjazk městow na teritoriju dźensnišeje Němskeje.

Dnja 21. junija 1991 so zwjazk składnostnje 770-lětneho jubileja města Lubij swjatočnje wožiwi. Dokładnje prajene přisłuša njemu dźensa sydom městow, dokelž je dźensa tež pólski dźěl Zhorjelca – město Zgorzelec – ze sobustawom zwjazka. Dźensniši zwjazk spěchuje mjezsobne aktiwity hornjołužiskich městow, při čimž pak žanu politisku rólu wjace njehraje.

W Zwjazku měješe Budyšin wosebitu rólu jako mějićel zwjazkoweho pječata. Tohodla sta so tež Budyski wopon ze znamjom cyłeje Hornjeje Łužicy. Zastupjerjo zwjazka so pak najhusćišo w Lubiju zetkachu, dla centralneho połoženja. Město Zhorjelc ze swojej hospodarskej mocu přinošowaše třećinu zwjazkoweho budgeta.

Literatura

wobdźěłać
  • Joachim Bahlcke (wud.), Geschichte der Oberlausitz. Herrschaft, Gesellschaft und Kultur vom Mittelalter bis zum Ende des 20. Jahrhunderts, Leipziger Universitäts-Verlag, Leipzig 2001, ISBN 3-935693-46-X
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije