Kisałowy sumak

Kisałowy sumak (Rhus typhina), pjerite łopjena a žónske kwětnistwo

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

Rosidy
Eurosidy II

rjad:

(Sapindales)

swójba:

Sumakowe rostliny (Anacardiaceae)

ród:

Sumak^[1] (Rhus)

družina:

Kisałowy sumak

wědomostne mjeno

Rhus typhina

L.

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Kisałowy sumak (Rhus typhina) je rostlina ze swójby sumakowych rostlinow (Anacardiaceae). Dalše serbske mjeno je kisałowc.

Wopis

Kisałowy sumak je w lěću zeleny, małko rozhałuzowany kerk abo małki štom, kotryž docpěje wysokosć wot 3 hač 6 (8, 12) m a šěrokosć wot hač do 4 m. Płone korjenje tworja korjenjowe wurostki.

Młode hałuzy su husto somotowje kosmate. Hałuzy su tołste.

Łopjena

Měnjate łopjena su dołhe stołpikate a docpěja dołhosć wot 50 cm (wot 30 hač do 60 cm) a wobsteja z 11 hač do 31 pjerkatych łopješkow. Łopješka su dołhojće-lancetojte, kónčkojte, zhruba rězane, na spočatku kosmate, na delnim boku swětłošěre a docpěja dołhosć wot 5 hač do 12 cm. Wšelake zahrodne formy maja rozdźělnje sylnje wotměnjene łopjena.

Łopjena su w nazymje oranžowe abo šarlachčerwjene.

Kćenja

Kćěje wot junija hač julija. Muske a žónske kwětnistwa steja na rozdźělnych rostlinach. Kćenja docpěje wulkosć wot 5 mm a steja w pakićach, kotrež docpěja dołhosć wot 10 hač 20 cm. Muske kćenja su nažołć zelene. Płódnistwo je zrunane a docpěje dołhosć wot hač do 20 cm.

Płody

Płody su seršćaće kosmate a čerwjene póčkate płody. Wone wot septembra dozrawja.

Maćizny

Wšě dźěle rostliny, předewšěm łopjena a płody, wobsahuja jědojte maćizny, kotrež móžeja předewšěm dražnjenje kože zawinować.

Stejnišćo

Je naročny pyšny kerk w parkach a zahrodach, ale tež rosće wodźiwjeny na smjećowych městnach, železniskich nasypach a pustych płoninach.

Rozšěrjenje

Je w lěće 1629 z wuchodneje sewjerneje Ameriki do Europy přišoł.

Wužiwanje

Rostlina so w Europje často jako pyšnu rostlinu plahuje.

Nóžki

↑ W internetowym słowniku: Sumach

Žórła

Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 774 (němsce)
Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 186, pod hesłom Sumach (němsce)
Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 428 (němsce)
Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 332 (němsce)
Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy

Commons: Rhus typhina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Kisałowy sumak. W: FloraWeb.de. (němsce)
Kisałowy sumak. W: Baumkunde.de. (z fotami) (němsce)
Kisałowy sumak. W: US Forest Service. (jendź.)

[1] W internetowym słowniku: Sumach

[1]