Jan Awgust Měrćink
Jan Awgust Měrćink (němsce Johann August Miertsching; * 21. awgusta 1817 w Hrodźišću, † 30. měrca 1875 w Małym Wjelkowje) bě serbski misionar, etnograf a tołmačer.
Žiwjenje
wobdźěłać
Měrćink narodźi so jako syn chěžkarja-ćěsle Jana Měrćinka († 1820) a jeho žony Johanny Christiany Erdmuthy Naake w ewangelskej wosadnej wsy Hrodźišću pola Wósporka a přebywaše młodźinske lěta wot 1832 w Małym Wjelkowje pola Budyšina, hdźež nawukny šewcowstwo. Wón přiwza so do tamnišeje Ochranowskeje bratrowskeje jednoty a powoła so na misionstwo. Po přihoće w Ochranowje a Małym Wjelkowje poda so 27-lětny jako misionar na połkupu Labrador na puć, hdźež mějachu Ochranowčenjo misionarsku staciju Okak.
W Okaku wučeše Měrćink dźěćom čitanje a pisanje kaž tež geografiju a hudźbu. Sam nawukny tamnišu inuitsku rěč Inuktitut, w kotrejž tež prědowaše. Po pjećlětnej słužbje na Labradorje wróći so prěni raz na dowol k swójbje do Hrodźišća. Tam dósta naprašowanje za nowu misiju, tónraz jako tołmačer britiskeje ekspedicije do Arktiki, kotraž měješe zhubjenu Franklinowu ekspediciju namakać. Dožiwjenja na tutej štyrilětnej jězbje (1850–54) z płachtakom HMS Investigator, na kotrejž namakachu Sewjerozapadnu pasažu mjez Atlantikom a Pacifikom, wozjewi w pućowanskim dźeniku, kotryž słuša hač do dźensnišeho k standardnym twórbam němskeho polarneho slědźenja. Listy ze sewjerneho lodoweho morja wozjewichu so tež 1850 w Zerničce a 1853 w Tydźenskej Nowinje.
Dwě lěće po wróćbje z Arktiki wopušći Měrćink znowa Łužicu, po tym zo bě so krótko do toho z młodej wučerku Clementinu Augustu Erxleben woženił a poda so do Južneje Afriki. Tam staraše so na Ochranowskimaj stacijomaj Elim a Genadental za dwanaće lět přewažnje wo wikowanje.
Wot šěsć w Južnej Africe narodźenych dźěći Měrćinkec mandźelskeju přežiwištej jeničce dwě dźowce. Znajmjeńša wot dźowki Anny Heleny (1862–64)[1] a synka Hermanna Augusta (1865–67)[2] stej so narownej kamjenjej na pohrjebnišću w Genadentalu wobchowałoj. Najstarša dźowka bu, kaž bě to z wašnjom pola Ochranowčanow, hižo w šulskej starobje na wustaw do Małeho Wjelkowa pósłana. W lěće 1869 wopušći Měrćink z hižo ćežko schorjenej mandźelskej a druhej dźowku Južnu Afriku a nawróći so tohorunja do Małeho Wjelkowa, hdźež mandźelska hižo po někotrych měsacach zemrě.
Jan Awgust Měrćink sam zemrě njejapcy dnja 30. měrca 1875 w starobje jenož 58 lět a bu na pohrjebnišću bratrowskeje jednoty pochowany. Tež jeho narowny kamjeń je so hač do dźensnišeho wobchował a bu w lěće 2005 saněrowany. Měrćinkowi potomnicy bydla po cyłym swěće, na přikład w Kanadźe, Zjednoćenych statach, Surinamje kaž tež w Němskej.
Žórła
wobdźěłaćLiteratura
wobdźěłać- Mechtild a Wolfgang Opel: Weil ich ein Inuk bin. Johann August Miertsching. Ein Lebensbild. Berlin 2022, 470 str.
- Johann August Miertsching: Reise-Tagebuch des Missionars Johann August Miertsching, welcher als Dolmetscher die Nordpol-Expedition zur Aufsuchung Sir John Franklins auf dem Schiffe Investigator begleitete. Gnadau, Verlag der Universitäts-Buchhandlung, Leipzig 1855 a 1856.
- Jurij Młynk: Jan Awgust Měrćink z Hrodźišća w zymje Labradora l. 1846. W Protyce 1968, str. 99–102.
- Johann August Miertsching (1817–1877)
- Jurij Młynk: Měrćink, Jan Awgust. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 371
- Lubina Malinkowa: Spominamy: Jan Awgust Měrćink. Serb. Misionar. Tołmačer. W Rozhledźe čo. 7/8, 2017, str. 23–26.
Wotkaz
wobdźěłać- Přinoški wo Měrćinku na blogu "Trimaris" (němsce)