Běła cycawka
| |
| Běła cycawka (Lamium album) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Asteridy Euasteridy I | |
| rjad: | (Lamiales) |
| swójba: | Cycawkowe rostliny (Lamiaceae) |
| podswójba: | (Lamioideae) |
| ród: | Cycawka[1][2] (Lamium) |
| družina: | Běła cycawka |
| wědomostne mjeno | |
| Lamium album | |
| L. | |
Běła cycawka (Lamium album) je rostlina z roda cycawkow a swójby cycawkowych rostlinow.
Wopis wobdźěłać
Běła cycawka je wjacelětna, zelišćowa, zymokruta rostlina. Wona docpěje wysokosć wot 20 hač do 50 cm. Rostlina ma podzemske wuběžki.
Stołpiki su najčasćišo jednore a štyrihranite.
Łopjena wobdźěłać
Łopjena su napřećostejne, stołpikate, třiróžkate-owalne, na spódku słabje wutrobojte, na kromje hrubje rězate, dołho kónčkojte a docpěja dołhosć mjezy 3 a 7 cm.
Kćenja wobdźěłać
Rostlina kćěje wot apryla hač do awgusta (oktobra). Kćenja su běłe, sedźace w mutličkojtych, 6- hač do 16-kćenjowych dźělokwětnistwach w rozporach hornich stołpikate łopjenow a docpěja dołhosć mjezy 20 a 25 mm (2-3cm). Keluch je likojty z njerunymi wótrymi zubkami. Króna docpěje dołhosć mjezy 2 a 2,5 cm a ma horje zhibowanu rołku, je 2-hubowa z wjelbowanej hornjej hubu a 3-lapatej dele fałdowanej delnjej hubu a je dlěša hač keluch. Hornja huba ma dołhe kosmy. Bóčne wotrězki delnjeje huby maja po 1 šwižnolancetojtym zubje. Srjedźne lapy su nutř rězane a 2-kónčkate. 4 stameny maja brune, běłošešerjaće brodate, husto pod hornjej hubu ležace próšniki.
Dalše informacije wobdźěłać
Kćenja ze jara cokorowym nektarom buchu wosebje wot čmjełow wopróšene. Čmjeły z dołhim rypačkom nektar wotprědka docpěja, mjeztym zo čmjeły z krótkim rypačkom kćenja deleka nakusnju.
Běła cycawka je picowanska rostlina za pčoły a za čmjeły.
Stejnišćo wobdźěłać
Běła cycawka rosće pod kerčinami, (žiwymi) płotami, na pućowych kromach, na smjećišćach, lěsnych kromach, w přirowach, na murjach, hnójnych hromadach, w juchowych jamach. Preferuje čerstwe, wutkate pódy.
Rozšěrjenje wobdźěłać
Běła cycawka je we wulkich dźělach Europy, sewjernej a wuchodnej Aziji rozšěrjeny.
Wužiwanje wobdźěłać
Kćenja hižo za čas srjedźowěka bu k hojenskim zaměram wužiwane, kaž na při. přećiwo tuberkulozy, infekcijam dychanskich pućow atd.
Nóžki wobdźěłać
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 63.
- ↑ W internetowym słowniku: Taubnessel
Žórła wobdźěłać
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 201 (němsce)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 202-203 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 74 (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 104-105 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 192 (němsce)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
Eksterne wotkazy wobdźěłać
- Botanický herbář (čěsce)
- G. Madaus: Lehrbuch der biologischen Heilmittel (němsce)
- Flora of Northern Ireland (jendź.)
- USDA plants database (jendź.)
- Plants for a Future (jendź.)