Łučna wólša
.jpg)
| |
| Łučna wólša (Alnus glutinosa) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Fagales) |
| swójba: | Brězowe rostliny (Betulaceae) |
| ród: | Wólša[1][2] (Alnus) |
| družina: | Łučna wólša[3][4] |
| wědomostne mjeno | |
| Alnus glutinosa | |
| (L.) Gaertn. | |
| Mapa | |
| |
| Rozšěrjenje łučneje wólše | |
Łučna wólša[3][4] (Alnus glutinosa) je štom ze swójby brězowych rostlinow (Betulaceae).
Wopis
wobdźěłaćŁučna wólša je štom, kotryž docpěje wysokosć wot 10 hač do 25 m. Čerstwe drjewo štoma je oranžočerwjene.
Króna je čumpata a kehelojta hač jejkojta. Zdónk dosaha daloko do króny. Młode hałuzy su nahe, oliwozelene, pozdźišo brune a błyšćace.
Skora je ćmowošěra hač čornojta a rozpukana.
Na korjenjach sedźa kićojte hač koralojte rozrostki, w kotrychž su žiwe symbiotiske nitkowe bakterije. Wone dusyk z powětra zwjazaja a jón rostlinje k dispoziciji staja.
Łopjena
wobdźěłaćŁopjena su měnjate, owalne abo kulowate, dwójce rězane, prědku tupe a docpěja dołhosć wot 4 hač do 10 cm. Wone njesu 5-8 bóčnych nerwnych porow. Pupki a młode łopjena su lěpjate. Zymske pupki su stołpikate, čerwjenobrune, dołhojćo-jejkojte a docpěja dołhosć wot 8 hač do 9 mm.
Kćenja
wobdźěłaćKćěje wot měrca hač do apryla. Kćenja so před łopjenami jewja. Muske a žónske micki su na samsnych hałuzach. Muske micki docpěja dołhosć wot 8 cm. Žónske hablojte kwětnistwa su čerwjenojte, stołpikate a docpěja dołhosć wot 1 cm. Wětr wěje próšk k žónskim kwětnistwam.
Płódnistwa
wobdźěłaćMłode płódnistwa su zelene. Zrałe hablojte płódnistwa su ćmowobrune, dołho na štomje wostanu a docpěja dołhosć wot 1 hač do 2 cm. Worjechi su 3 mm dołhe a njesu na boku wuske křidleška. Płody wot septembra hač oktobra zezrawja.
Stejnišćo
wobdźěłaćRosće we łučinowych lěsach, na rěčkach a žórłach. Ma radšo hłubokosahace, mokre, wutkate, bazowe, zwjetša kisałe hlinjane, běłohlinowe a šćerkowe pódy.
Rozšěrjenje
wobdźěłaćRostlina je w Europje, w zapadnej Aziji a w sewjernej Africe rozšěrjena. W srjedźnej Europje wot nižiny hač do wysokosćow wot 1200 m w Alpach wustupuje.
Wužiwanje
wobdźěłaćPodobna družina
wobdźěłać- Hórska wólša (Alnus incana) ma wótre łopjena, kotrež na delnim boku su šěrozelene.
Nóžki
wobdźěłać- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 564.
- ↑ W internetowym słowniku: Erle
- ↑ 3,0 3,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 229.
- ↑ 4,0 4,1 W internetowym słowniku: Schwarzerle
Žórła
wobdźěłać- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 86 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 134 (němsce)
- Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 116 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 434 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 87 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 400 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
