Čerwjena wjerba
Čerwjena wjerba (Salix purpurea), habitus w zymje | |
systematika | |
---|---|
Domena | Eukaryoty |
Swět | Rostlinstwo |
Rosidy Eurosidy I | |
rjad: | (Malpighiales) |
swójba: | Wjerbowe rostliny (Salicaceae) |
ród: | Wjerba[1][2] (Salix) |
družina: | Čerwjena wjerba[3] |
wědomostne mjeno | |
Salix purpurea | |
L. | |
Čerwjena wjerba[3] (Salix purpurea) je rostlina ze swójby wjerbowych rostlinow (Salicaceae). Dalše serbske ludowe mjeno je čerwjeńca[3]. Wona słuša k najčasćišim wjerbowym družinam w srjedźnej Europje.
Wopis wobdźěłać
Čerwjena wjerba w lěću zeleny kerk abo małki štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 0,5 m hač do 4,5 (6) m. Štom so sylnje a husto rozhałuzuje a ma njeprawidłowny róst.
Jako wulki kerk ma hustu krónu, mjeztym zo jako małki štom ma tołsty zdónk.
Jeje nahe hałuzy su ćeńke a zhibujomne a na boku swětła předewšěm w zymje purpurčerwjene. Skora so błyšći a je při młodych hałuzach na boku swětła zwjetša purpurčerwjenje abo ćmowozelenje přeběžana.
Łopjena wobdźěłać
Wuske, nahe łopjena su lancetojte, wótre, na hornim boku zelene, na delnim boku jasnišo šěrozelene a docpěwaja dołhosć wot 5 hač do 10 (wot 4 hač do 12) cm. Horni bok je ćmowozeleny, mjeztym zo delni bok je módrozeleny. Najšěrše městno łopjenow je wyše srjedźišća.
Kćenja wobdźěłać
Kćěje wot měrca hač do apryla. Kćenja su dwudomne a so před łopjenami jewja. Micki su wuske, docpěwaja dołhosć wot něhdźe 5 cm. Wone móžeja jasnje čerwjenowioletne być. Próšniki a pěstki su před puknjenju čerwjene. Nošne łopješka kćenjow su dwubarbne a husto kosmate. Płódniki je sedźace a pjelsćojće kosmate. Próskowe nitki su hač k próšnikam zrosćene, mjeztym zo su na spočatku purpurowe a při popróšowanju žołte.
Stejnišćo wobdźěłać
Rosće podłu wodźiznow a we łučinowych drjewinach a na brjohach. Ma radšo mokre, zwjetša šćerkowe abo pěskowe pódy.
Rozšěrjenje wobdźěłać
Rostlina je w Europje, w sewjernej Africe, w centralnej Aziji a w Japanskej rozšěrjena.
Wužiwanje wobdźěłać
Hałuzy so za plećenje košow wužiwaja. Jeje skora so wot antiki za zhotowanje bolosćowych a zymničnych srědkow wužiwa, při čimž pak syntetiska acetylsalicylna kisalina je dźensa wažniša.
Sorty wobdźěłać
- Sorta 'Nana' docpěwa wysokosć wot hač do 1 m. Jeje wurostki su šwižne. Łopjena su šěrozelene.
Dalše wobrazy wobdźěłać
-
Hałuzy z łopjenami.
-
Žónske micki.
-
Muske micki.
-
Micki.
Nóžki wobdźěłać
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 544.
- ↑ W internetowym słowniku: Weide
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje serbskeje rěče, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2003, ISBN 3-7420-0313-5, str. 660, pod hesłom wjeŕba (Kral hišće wužiwaše stary prawopis z pismikom ŕ.).
Žórła wobdźěłać
- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 843 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 158, jako podobna družina Purpur-Weide (Salix purpurea) pod hesłom Bruch-Weide (Salix fragilis), strona 160 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 274 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 448 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 404 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy wobdźěłać
Čerwjena wjerba. W: FloraWeb.de. (němsce)