Wšědna sćinowa jědla
| |
| Wšědna sćinowa jědla (Sciadopitys verticillata) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| podwotrjad: | Symjeńcy (Spermatophytina) |
| rjadownja: | Coniferopsida |
| rjad: | Konifery (Coniferales) |
| swójba: | (Sciadopityaceae) |
| ród: | Sćinowa jědla (Sciadopitys) |
| družina: | Wšědna sćinowa jědla |
| wědomostne mjeno za swójbu | |
| Sciadopityaceae | |
| Luerss. | |
| wědomostne mjeno za ród | |
| Sciadopitys | |
| Sieb. & Zucc. | |
| wědomostne mjeno za družinu | |
| Sciadopitys verticillata | |
| (Thunb.) Siebold & Zucc. | |
Wšědna sćinowa jědla (Sciadopitys verticillata) je rostlina ze swójby (Sciadopityaceae). Wona je jenička družina roda (Sciadopitys).
Po někotrych žórłach so do swójskeje swójby ćisowcowych rostlinow (Taxodiaceae) přirjaduje.
WopisWobdźěłać
Wšědna sćinowa jědla je pomału rosćacy, zrunany štom, kotryž docpěje wysokosć wot 10 hač do 15 m. Króna je wuska a kehelojta. Skora je zwjetša načerwjeń bruna. Hałuzy su krótke a ćeńke a w delnim wobłuku dele wisaja.
JehłyWobdźěłać
Łopjena dołhich wurostkow su małke. Dwójne jehły su ćmowozelene a płone a rostu w rozporach krótkich wurostkow. Wone docpěja dołhosć wot 5 hač do 15 cm a su po 20 hač po 40 w mutličkach wokoło wurostkow rjadowane.
Kćenja a hableWobdźěłać
Kćěje w meji. Muske kwětnistwa su žołte a kulowate. Žónske kćenja su njenapadne.
Zrunane hable su jejko-dołhojte a docpěja dołhosć wot 6 hač do 10 cm. Jich šupizny su šěroke a šěroko-kulojte. Hable za čas 2 lětow dozrawja.
StejnišćoWobdźěłać
Rosće na słónčnych, w młodosći lochko zasćinjenych městnach. Ma radšo wutkate, hłubokosahace, čerstwe hač włóžne, bjezwapnite pódy.
RozšěrjenjeWobdźěłać
Pochadźa z Japanskeje, hdźež docpěje wysokosć wot hač do 30 m.
WužiwanjeWobdźěłać
Štom so při składnosći w parkach ale rědko w zahrodach plahuje.
SystematikaWobdźěłać
Swójba Sciadopityaceae bu w lěće 1877 wot Christian Luerssen w Grundzüge der Botanik, Leipzig nastajena. Synonym za swójbu Sciadopityaceae je Taxodiaceae subfam. Sciadopityoideae Silba, wona bu tuž jako dźěl swójby Taxodiaceae hódnoćena. Steven J. Brunsfeld et al. pokazowaše w lěće 1994, zo je samostatna swójba [1].
Ród Sciadopitys bu w lěće 1842 wot Philipp Franz von Siebold a Joseph Gerhard Zuccarini w Flora Japonica, 2: 1 nastajeny. Prěni wopis tuteje družiny činješe hižo w lěće 1784 jako Taxus verticillata Carl Peter Thunberg w Johan Andreas Murray: Systema Vegetabilium, 14. nakład, S. 895. Dalši synonym za Sciadopitys verticillata (Thunb.) Siebold & Zucc. je Podocarpus verticillatus(Thunb.) Wall. ex Steud..
NóžkiWobdźěłać
- ↑ Steven J. Brunsfeld, Pamela E. Soltis, Douglas E. Soltis, Paul A. Gedek, Christopher J. Quinn, Darren D. Strenge & Tom A. Ranker: Phylogenetic relationships among the genera of Taxodiaceae and Cupressaceae: evidence from rbcL sequences., w Systematic Botany, 19(2), 1994, S. 253-262.
ŽórłaWobdźěłać
- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 863 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 266 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
