Taras Šewčenko

Taras Hryhorowyč Šewčenko (ukrainsce Тарас Григорович Шевченко; * 9. měrca 1814 w Moryncach, guwernement Kijew; † 10. měrca 1861 w Pětrohrodźe) bě najwuznamniši ukrainski lyrikar.

Taras Šewčenko w lěće 1859

Žiwjenje

Taras Šewčenko na tuchwilnej ukrainskej bankowce 100 hriwnow

Narodźi so jako syn roboćanow, kiž móžeštaj pak čitać a pisać. Hižo jako młodźenc dźěłaše jako pastyr, smědźeše pak připódla tež do šule chodźić. Z jednaće lětami bě Taras syrota a někotre lěta pozdźišo bu wot swojeho kublerja přistajeny jako słužownik. Z nim pućowaše do Pólskeje, Litawskeje a Pětrohroda. Jemu so dowoli, so pola Pětrohródskeho molerja wukubłać dać. W Pětrohrodźe započa basnić. Wot lěta 1838 studowaše při Akademiji wuměłstwow a financowaše sej swój studij jako moler.

Přez wjacore jězby do ukrainskeje domizny sta so Šewčenko dźeń a wjace z ukrainskim romantikarjom, kiž rebelowaše přećiwo ruskej wyšnosći. W lěće 1847 bu z Ukrainy wuhnaty a jemu so basniske skutkowanje zakaza. Wot 1850 do 1857 bě samo w twjerdźiznje Nowopetrowsk při Kaspiskim morju (dźensa Fort-Šewčenko w Kazachstanje) zajaty. Tež tam nastachu basnje a mólby, kotrež so přez přećelow wozjewichu resp. předachu.

Po wuswobodźenju w lěće 1857 bydleše hišće štyri lěta pod krutym dohladowanjom w Pětrohrodźe. W měrcu 1861 zemrě w kruhu přećelow na angina pectoris a bu 8. meje w Kaniwje wysoko nad Dnjeprom pochowany, kaž bě sej přał w swojej basni Zapowit. Dźensa nadeńdźe so na tutym městnje wopomnišćo.

Wuznam

Na Ukrainje płaći Šewčenko jako najwuznamniša historiska a literarna wosobina. Při politiskich manifestacijach kaž na přikład za čas Oranžojteje rewolucije lěta 2004 kaž tež na Euromaidanje so jeho basnje přeco znowa recitowachu.

Na Ukrainje su wjace hač 800 dróhow a naměstow a něhdźe 350 sydlišćow po nim pomjenowane, nimo toho su na swěće cyłkownje 1384 pomnikow a wopomnišćow w 35 krajach, z nich 1256 na Ukrainje. Tež najstarša wědomostna organizacija Ukrainy, Wědomostna towaršnosć Šewčenko, najwuznamniša Kijewska uniwersita a najwyše myto Ukrainy su po nim pomjenowane.

Twórby

Rešetiliwka, mólba Šewčenka z lěta 1845

• Kateryna, 1838
• Kobzar (zběrka basnjow), 1840
• Haidamaky, 1841
• Čyhyryn, 1844
• Kawkaz, 1845
• Cholodnyj Jar („Zymna wudrjeńca“), 1845
• Zapowit („Wotkazanka“), 1845

Wotkaz

 Commons: Taras Šewčenko – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Taras Šewčenko – Literatura w katalogu Němskeje narodneje biblioteki (němsce)