Wulki mak
| |
| Wulki mak (Papaver rhoeas) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledoneny | |
| rjad: | (Ranunculales) |
| swójba: | Makowe rostliny (Papaveraceae) |
| podswójba: | Papaveroideae |
| ród: | Mak[1][2] (Papaver) |
| družina: | Wulki mak[3] |
| wědomostne mjeno | |
| Papaver rhoeas | |
| L. | |
Wulki mak[3] (Papaver rhoeas) je rostlina ze swójby makowych rostlinow. Dalše ludowe mjena su: dźiwi mak[3], kuklinka, smažnička, kokula, pólny mak[3].
Wopis
wobdźěłaćWulki mak je jednolětna, přilěhawje abo wotstejace kosmata rostlina, kotraž docpěwa wysokosć wot 70 cm (30-90 cm) a šěrokosć wot 30 cm. Cyła rostlina wobsahuje běłu mlóčnu mězu.
Stołpiki su zrunane.
Łopjena
wobdźěłaćSwětłozelene łopjena su podołhojte, pjerkojte ze zubatymi wotrězkami, delnje su stołpikojće šwižnjene, hornje su sedźace.
Kćenja
wobdźěłaćWón kćěje wot meje hač do julije. Škličkojte kćenja su na kóncu stejace, čerwjene, docpěwaja šěrokosć wot 5 hač do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopješce stej seršćate kosmate chětře padnjace. 4 šarlachčerwjene kćenjowe łopješka docpěwaja dołhosć wot 4 cm a maja čorny blak na spódku kwěta. Kćenja su typiske próškowe kwěty bjez nektara. Nadbytk próška přiwabjuje insekty za wopróšenje.
Sorty Shirley-serije maja kćenja w sćěhowacych barbach: čerwjene, róžojte, běłe abo samo dwubarbne.
Sorta 'Mother of Pearl' ma šěre, róžojte abo módrowioletne kćenja.
Eksistuja tež sorty z pjelnjenymi kćenjemi.
Płody
wobdźěłaćPłód je naha, kulojta tobołka, kotraž docpěwa dołhosć mjezy 1 a 2 cm a je jedyn abo dwaj razaj tak dołhi kaž šěroki. Symjenja su małe, jěrchenkoformowe, ćmowobrune. Symjenja buchu z pomocu wětra rozšěrjene.
Stejnišćo
wobdźěłaćWón rosće na žitnych polach, smjećišćach, pućowych kromach, terenach dwórnišćow. Preferuje lětoćopłe, zwjetša wapnite hlinowe pódy.
Rozšěrjenje
wobdźěłaćWulki mak je nimale swětodaloko rozšěrjeny.
Substancy
wobdźěłaćRostlina wobsahuje isochinolin-alkaloidy. W kćenju nimo anthocyanow su sliny.
Podobne družiny
wobdźěłaćEksistuja někotre podobne družiny:
- Sywny mak (Papaver dubium) ma kćenjowe łopješka z dołhosću wot 1-2 cm.
- Přeměnity mak (Papaver hybridum) ma seršćaty, jejkojty abo kulojty płód; rosće rědko na hlinjanych a pěskowych pódach.
- Mały mak (Papaver argemone) rosće na małowapnite pódach, žitnych polach a pěskowych pódach.
Nóžki
wobdźěłać- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 245.
- ↑ W internetowym słowniku: Mohn
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowym słowniku: Klatschmohn
Žórła
wobdźěłać- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 632 (němsce)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 106 (němsce)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 110-111 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 198 (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 148-149 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 18 (němsce)
- Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
- Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
Eksterne wotkazy
wobdźěłać
- natur-lexikon.com (němsce)