Lawska wěža
Lawska wěža (němsce Lauenturm) je dźěl historiskeho měšćanskeho wobtwjerdźenja Budyšina. Steji při južnej kromje stareho města na zapadnej stronje Nutřkowneje Lawskeje hasy, wjedźaceje wot Mosta měra k radnicy. 53 metrow wysoka wěža dósta swoje mjeno wot lawa, woponoweho zwěrjeća Čěskeho kralestwa, dokelž pućowar z Budyšina do směra na Čěsku město přez Lawske wrota wopušćeše.
Stawizny
wobdźěłać
Lawska wěža natwari so spočatk 15. lětstotka (1400–03) jako woborna wěža Lawskich wrotow a je z tym najstarša Budyskich wrotowych wěžow. Wužiwane kamjenje běše Budyski krajny bohot prěnjotnje za natwar noweje hrodowskeje wěže zaplanował. Dla častych konfliktow mjez hrodom a městom čujachu so wosebje Budyske cechi wot toho plana wohrožene. Za čas njepřitomnosće krajneho bohota měšćanska rada materiale sćaza a da so do twara Lawskeje wěže. Slědowacym protestam krajneho bohota w Praze město znapřećiwi, zo słuži nowa wěža derjeměću města a z tym tež čěskeje króny.
Staroba wěže hodźi so mjez druhim na jeje klocatej, štyriróžkatej podobje spóznawać. Młódše wěže natwarichu so zwjetša w kulowatej formje, zo bychu so třělwa lěpje wobsuwali. Jenički přistup do wěže běše prěnjotnje wot woborneje chódby sem, durčka při hasy hakle pozdźišo nasta. Hač do dźensnišeho dawa zwjazk mjez druhim poschodom susodneho domu a wěžu přez 3 metry sylnu murju. Wot srjedź 16. lětstotka wužiwaše so wěža jako jastwo wysokeje wěstoty a mjenowaše so we wobchadnej rěči jako "Prusa". Kamjentny podtwar wěže měješe wot lěta 1615 drjewjany nadtwar, kotryž so při wulkim wohenju lěta 1720 zniči. Nowa hawba so hakle po 20 lětach dotwari. Mjez 1615 a 1865 zwonješe we wěži připrawjeny hodźinski zwón pola kóždeho wotprawjenja.
Runje kaž tamne wrotowe wěže Budyšina měješe tež Lawska wobtwjerdźenski předtwar, kotryž tworješe ze štyrjoch jednotliwych wrotow wobstejacy južny přistup do města. Před wobtwjerdźenjom namakachu so měšćanske hrjebje (Lawske hrjebje), přez kotrež wjedźeše najprjedy ćahawy móst a nanajpozdźišo wot lěta 1700 kruty móst. Wotrězk w bliskosći Lawskeje wěže bě wosebje sylnje wobtwjerdźeny, dokelž so tam hrjebje započachu, kotrež wobjimachu cyłu wuchodnu stronu města hač k Šulerskej wěži. Porno tomu zakitowaše so zapadna strona Budyšina přez nahły skały sprjewineho doła. Přechodźišćo mjez woběmaj zakitowanskimaj wotrězkomaj bě w padźe woblěhowanja města wosebje wohrožene, čehoždla bě Lawska wěža jedne wot najwažnišich wobornych twarjenjow města.
Mjez 1827 a 1858 so Lawske wrota krok po kroku wottorhachu, zo by so wobchad mjez nutřkownym a wonkownym městom wolóžił. Při južnej stronje wěže připrawi so w lěće 1913 wot Walthera Hauschilda stworjena šěsć metrow wysoka jěcharska postawa sakskeho krala Alberta I. Kónc Druheje swětoweje wójny zniči so hawba Lawskeje wěže w běhu Bitwy wo Budyšin k druhemu razej dospołnje a bě hač do lěta 1956 zaso rekonstruowana. W lětomaj 1990/91 so wěža k dotal poslednim razej saněrowaše.
Baja
wobdźěłaćW starej Budyskej baji rěka[1][2], zo bě w dawnych časach na městnje Lawskeje hasy a wěže dźiwizna, w kotrejž stejachu hoberske štomy a běchu dźiwje zwěrjata žiwe, mjez druhim lawy, kotrež so tehdy němsce hišće Leuen mjenowachu. Z toho je so mjeno Leuengasse a pozdźišo Lauengasse wuwiło.
Nóžki
wobdźěłać- ↑ "Die Lauengasse zu Budissin", Bautzener Sagen, Verlag Johannes Vieweg, Leipzig 24, str. 3.
- ↑ Johann Georg Theodor Grässe, "Der Sagenschatz des Königreichs Sachsen", 1855, čo. 633 "Die Lauengasse zu Budissin."
Wotkaz
wobdźěłać
Commons: Lawska wěža – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow