Jakotawa
Jakotawa[1][2] (Datura stramonium) je rostlina ze swójby wrónidłowych rostlinow (Solanaceae).
| |
| Jakotawa (Datura stramonium) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Asteridy Euasteridy I | |
| rjad: | (Solanales) |
| swójba: | Wrónidłowe rostliny (Solanaceae) |
| ród: | Datura |
| družina: | Jakotawa[1][2] |
| wědomostne mjeno | |
| Datura stramonium | |
| L. | |
Wopis
wobdźěłaćJakotawa je jednolětna rostlina, kotraž docpěje wysokosć wot 30 hač do 120 cm.
Stołpik je zrunany, nahi, jednory rozhałuzowany a tupje hranity.
Łopjena
wobdźěłaćMěnjata łopjena su stołpikate, owalne hač kulojte, na bazy njesymetrisce klinojte a docpěja dołhosć wot 10 hač do 20 cm a su jejkojte, wótre, zubate a ćmowozelene. Jich wulkosć su zwjetša njejenaka.
Kćenja
wobdźěłaćKćěje wot junija hač do oktobra. Likojte, běłe abo lila kćenja su stołpikate, docpěja dołhosć wot 10 cm, njesu pjeć wótrych kónčkow a steja po jednym w hornich rozporach. Króna ma pjeć kónčkow a docpěje dołhosć wot 6 hač do 8 (10) cm. Jich kónčki docpěja dołhosć wot 5 cm.
Płody
wobdźěłaćPłód je jejkata kałata, zelena kapsla a docpěje dołhosć wot 5 hač do 7 cm.
Wobsahowe maćizny
wobdźěłaćŁopjena a symjenja wobsahuja alkaloidy, a to hyoscyamin, atropin, scopolamin, a tohodla su jědojte. Jědy móžeja hižo w małkim mnóstwje smjertnje skutkować.
Stejnišćo a rozšěrjenje
wobdźěłaćRosće w njerodźowych wobrostach na smjećach, we wotpadkowych městnach, a na pućach. Wudźerža sól.
Rostlina bu w 16. letstotku ze srjedźneje Ameriki do Europy zawjesena. Wona je we wjacorych krajach wšědna njerodź.
Nóžki
wobdźěłać- ↑ 1,0 1,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 174.
- ↑ 2,0 2,1 W internetowym słowniku: Stechapfel
Žórła
wobdźěłać- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 257 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 162 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 68 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 168 (němsce)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 150 (němsce)
- Filip Rězak: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. L. A. Donnerhak, Budyšin 1920 (digitalizat).
- Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin 1927.
 |
Tutón zapisk wo botanice je hišće jara krótki. Móžeš pomhać jón dale wutwarjeć. Za to stłóč horjeka na Wobdźěłać.
Jeli maja w druhej rěči hižo wobšěrniši zapisk wo samsnej temje, móžeš tutón tež přełožić. |
Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu |