Běły jěrowc

Běły jěrowc

Běły jěrowc (Aesculus hippocastanum)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Eurosidy II
rjad:	(Sapindales)
swójba:	Mydłowcowe rostliny (Sapindaceae)
podswójba:	Jěrowcowe rostliny (Hippocastanoideae)
ród:	Jěrowc (Aesculus)
družina:	Běły jěrowc
wědomostne mjeno
Aesculus hippocastanum
L.

Běły jěrowc (Aesculus hippocastanum) je štom ze swójby mydłowcowych rostlinow. Prjedy słušeše do swójby jěrowcowych rostlinow (Hippocastanaceae), kotraž nětko je podswójba (Hippocastanoideae).

Ilustracija

Pupk

Kwětnistwo

Młode łopjeno

Płody

Wopis

Běła jěrowc je lěćozeleny štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 20 hač do 25 m z krótkim zdónkom, sylnymi hałuzami a njesymetriskej krónu. Jeho pupki su tołsty a lěpjate.

Króna je kulojta.

Łopjena

Łopjena su porstate a wobsteja z 5 hač 7 łopješkow.

Kćenja

Wón kćěje wot apryla hač do meje; po někotrych žórłach wot meje hač do junija. Krónowe łopješka su běłe, hornje z žółtym abo čerwjenym blečkom.

Njewopróšene kćenja maja žołte blečki, mjeztym starše abo wopróšene kćenje oranžowe a čerwjene blečki.

Płody

Kałačojty płód wobsahuje błyšćaće brune symjenja. Symjenja wobsahuja saponiny a hórke maćizny.

Škódnicy

Často hižo za čas lěća so łopjena přebarbja. Za to stej dwě hłownej přičinje.

• Wot někotrych lětow so (Cameraria ohridella) wupřestrěwa. Jeho larwy jědźa w nutřkownym łopjenow.
• (Guignardia aesculi) tež je časty.

Stejnišćo

Wón rosće na wutkatych, hłuboko sahacych, humoznych, pěskowych a hlinowych pódach.

Rozšěrjenje

Běła jěrowc je na sewjernej balkanskej połkupje rozšěrjeny. Nimo toho bu wón w srjedźnej Europje nasadźany.

Sorty

Sorta 'Baumannii' njese dospołnje kćějace kćenja a docpěwa wysokosć wot 20 hač do 25 m. Wona kćenja su šikwane a běłe.

Sorta 'Pyramidalis' rosće šěroko pyramidalnje a docpěwa wysokosć wot hač do 8 m.

Sorta 'Globosum' docpěwa wysokosć wot 8 m.

Žórła

• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 426 (němsce)
• Throll: Was blüht im Garten? 1000 Pflanzen Pflege Merkmale Sorten, ISBN 978-3-440-11331-8, strona 15 (němsce)
• Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-403-13737-3, strony 68-69, 153, 168, 186 (němsce)
• Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
• Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)

Eksterne wotkazy

Běły jěrowc. W: FloraWeb.de. (němsce)

• Botanický herbář (čěsce)
• garten.cz (čěsce), (pól.), (němsce), (jendź.), (słow.)
• ARKive (jendź.)
• USDA plants database (jendź.)