Wikipedija

Finougriske rěče

(ze strony „Ugrofinske rěče” sposrědkowane)

Skupina finougriskich rěčow słuša k swójbje uralskich rěčow. Wobsteja z dweju skupinow: z ugriskich rěčow a z finsko-permskich rěčow.

Finougriske rěče
Geografiske
rozšěrjenje: 		Wuchodna, srjedźna a sewjerna Europa, sewjerna Azija
Genetiska
klasifikacija:

Uralske rěče
 Finougriske rěče

Podskupiny:
Rozšěrjenje finougriskich rěčow
Rozšěrjenje finougriskich rěčow
Wobdźěłać
p • d • w

Rěče

wobdźěłać

Wosebitosće

wobdźěłać
  • Finougriske rěče su aglutinowace rěče, t.r. poćahi buchu přez wužiwanje sufiksow a rědšo tež prefiksow wuprajene. Na př. dom – w mojim domje:
    • finsce: talo – talossani
    • mordwinisce: kudo – kudosom
    • madźarsce: ház – házamban
  • Finougriske rěče nimaja žadyn gramatiski ród.
  • W baltofinskich a samiskich rěčach eksistuje stopnjowa změna konsonantow (němsce Stufenwechsel), t.r. změna konsonanta w zdónku po sufiksu. (Na př. finsce kukka – kukat (‘kwětka – kwětki’), katu – kadut (‘dróha – dróhi’); samisce ahkku – ahkut (‘wowka – wowki’), goahti – goađi (‘hěta – hěty’). Tež ma najwjace finskich rěčow wokalowu harmoniju.
  • Z wuwzaćom Komišćiny njeznaja finougriske rěče žadyn syntetiski futur. W jednotliwych rěčach wustupuje tola analytiski futur.
  • We finougriskich rěčach njeeksistuje słowo za měć. Wobsydstwo so zwjetša přez werb być a deklinaciju wobsedźerja zwuraznja – po słowje pola někoho je něšto (na př. finsce minulla on auto "mam awto", mordwinisce moń kudom "mam dom")
  • We wšěch finougriskich rěčach typiska je bohatosć na padach, předewšěm k zwuraznjenju městnych poměrow.
  • Finske rěče wobsedźa k negaciji zaprějacy werb, kotryž so město hłowneho werba bu konjuguje. Na př.:
    • Finsce mennä – "hić": en mene, "njeńdu" – et mene, "njeńdźeš" – ei mene, "njeńdźe"
    • Komisce ker – "činić": og ker, "nječinju" – on ker, "nječiniš" – oz ker, "nječini"
    • Samisce mannat "hić": in mana "njeńdu" - it mana "njeńdźeš" - ii mana "njeńdźe"

Numerale

wobdźěłać
  1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 100 1000
Finšćina yksi kaksi kolme neljä viisi kuusi seitsemän kahdeksan yhdeksän kymmenen sata tuhat
Estišćina üks kaks kolm neli viis kuus seitse kaheksa üheksa kümme sada tuhat
Liwišćina ikš kakš kuolm nēļa vīž kūž seis kādõks īdõks kim sada tuhat
Wotšćina ühsi kahsi kõlmõ nellä viiz kuuz seitsee kahõsaa ühesää čümmee sada tuhat
Wepšćina üks’ kaks’ koume nell’ viž kuz’ seičeme kahesa ühesa kümne sata tuha
Karelšćina yksi kakši kolmi nellä viisi kuuši šeiččemen kahekšan yhekšän kymmenen sata tuhat
Sewjerosamišćina okta guokte golbma njeallje vihtta guhtta čieža gávcci ovcci logi čuođi duhát
Skoltsamišćina õhtt kue´htt koumm nellj vitt kutt čiččâm kääu´c ååu´c lååi čue´đ dohat
Olyk-Mari икте коктыт кумыт нылыт визыт кудыт шымыт кандаше индеше лу шÿдö тÿжем
Erzja-Mordwin. вейке кавто колмо ниле ветесь кото сисем кавксо вейксэ кемень сядо тёжа
Mokša-Mordwin. фкя кафта колма ниле вете кота сисем кафкса вейхкса кемонь сяжа тёжянь
Zyrjenska komišćina öтик кык куим нёль вит квайт сизим кöкъямыс öкмыс дас се сюрс
Udmurtšćina одык кык куин ниль вить куать сизьым тямыз укмыс дас сю сюрс
Manzišćina аква китыг хурум нила ат хот сат нёллов онтэллов лов сат сотэр
Chantšćina ит катын хутым няты вет хут тапыт нювты йиряң яң сот ...
Madźaršćina egy kettő három négy öt hat hét nyolc kilenc tíz száz ezer

Eksterne wotkazy

wobdźěłać
Móžeš slědowace polěpšić:

Jeli sy jedyn z mjenowanych njedostatkow skorigował(a), wotstroń prošu potrjecheny parameter předłohi {{Předźěłuj}}. Podrobnosće namakaš w dokumentaciji.


Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije