Jan Arnošt Smoler: Rozdźěl mjez wersijomaj

W lěće 1836 zahaji studij bohosłowstwa na uniwersiće we [[Wrócław]]ju. Tam je 1838 „Akademiske towarstwo za łužiske stawizny a rěče” sobuzałožił a sta so po času tež z jeho předsydu. Towarstwu předpołoži w hišće samsnym lěće naćisk noweje serbskeje ortografije. We Wrócławju nawjaza Smoler wuski kontakt z [[Jan Ewangelista Purkyně|Purkynjom]], štož jemu puć k słowjanskej literaturje a druhim wučencam wotewrě. W tutym času słyši mjez druhim čitanja wo němskim ludowym spěwje pola Hoffmanna von Fallerslebena. 1839 zakónči studij a wróći so za nimale tři lěta do staršiskeho domu we Łazu. Hromadźe z němskim wučencom Leopoldom Hauptom nazběra w tutym času material za 1841/43 w Grimmje wuńdźenu sławnu dwuzwjaskowu zběrku „Pěsnički''Pěsnički hornich a delnich Łužiskich Serbow”Serbow''. Z [[Izmail Iwanowič Srjeznjewskij|Izmailom Iwanowičom Srjeznjewskim]] (ruskim slawistom a ludowědnikom) pućowaše w lěće 1840 přez Łužicu. Nawróćiwši so do Wrócławja, hdźež běše domjacy wučer pola Purkynja, studowaše jako stipendiat pruskeho krala wot 1842 do 1844 słowjansku filologiju pola [[František Ladislav Čelakovský|Čelakovskeho]]. Zhromadnje z [[Jan Awgust Warko|Warkom]] přełoži jeho „Wothłós pěsni ruskich” (originalny titul „Ohlas písní ruských”) do serbšćiny. Smoler organizowaše 1845 prěni serbski spěwanski swjedźeń w Budyšinje.

W lěće 1847 běše mjez załožerjemi [[Maćica Serbska|Maćicy Serbskeje]] a w lětach 1847 do 1852 prěni redaktor „Časopisa Maćicy Serbskeje”. Smoler přesydli so za krótki čas do Lipska, hdźežštož běše w času předměrca, přez poměrnje liberalne nałožowanje censury sakskeho stata, centrum opozicionelneho nowinarstwa w Němskej.<ref>Gross, Reiner: Geschichte Sachsens. Dresden, Leipzig 2007. 4., erweiterte und aktualisierte Auflage. str. 221</ref> Tam skutkowaše jako korektor w nakładnistwje Brockhaus a soburedaktor [[Jan Pětr Jordan|Jordanowych]] ''Jahrbücher für slawische Literatur, Kunst und Wissenschaft''. W lěće 1848 doda poslednim politisku přiłohu ''Slavische Rundschau'', kotrež nětko doskónčnje w Budyšinje bydlo redigowaše a wudawaše. Zdobom přewza Smoler tež redaktorstwo, wot [[Handrij Zejler|Handrija Zejlerja]] załoženych a dotal nawjedowanych, ''[[Tydźenska Nowina|Tydźenskich Nowinow]]''.

W času byrgarskeje rewolucije 1848/49 zasadźi so Smoler pola Frankfurtskeje narodneje zhromadźizny, wosebje pola Roberta Bluma, za narodneto, prawazo serbskehoso ludutež zajimy njeněmskeje ludnosće w kraju wobkedźbuja a spěchowaše wutworjenje serbskich towarstwow. WPeticiju, mejiz 1849 zetkakotrejž so wSerbja Budyšinje1848 zna Michailomsakske Aleksandrowičomknježerstwo Bakuninom,wobroćichu jednyma sebi konkretne přesadźenje sakskeho šulskeho zakonja z hłownychlěta iniciatorow1835 Drježdźanskehožadachu, mejskehoknježerstwo zběžkadospołnje wotpokazać njemóžeše. JehoSakske žadanjeknježerstwo zwoli do někotrych ze žadanjow wo wobrónjenymrunoprawosć wobdźělenjurěče serbskicha burowkultury na zběžkucyrkwinskim paka Smolernabožnym wotpokazašepolu, na sudnistwach a zarjadach. SakskeTak knježerstwopřizwoli zwoliso pakmjez druhim do někotrychwuwučenja žadanjow,w čehoždlaserbskej sorěči wna lěćeBudyskim 1850gymnaziju a na někotrychwučerskim šulachwustawje, serbskakaž wučbatež zahajićdo móžeše.<!--trěchiwudawanja to?-serbsko-němskich wučbnicow.<ref>Kunze, WPeter; lěćePech, 1850Edmund: Zur Entwicklung des sorbischen Schulwesens in der Oberlausitz von den Anfängen bis zur Gegenwart. Lětopis 56 (2009) 1, str. 3-30</ref> Smoler sta so Smolerw lěće 1850 z prěnim wučerjom serbšćiny Budyskeho gymnazija, spisaćelom serbskich wučbnicow a serbskim tołmaćerjom na Budyskim sudnistwje. SpisaW těžmeji někotre1849 wučbnicyzetka serbšćinyso w Budyšinje z Michailom Aleksandrowičom Bakuninom, jednym z hłownych iniciatorow Drježdźanskeho mejskeho zběžka. Jeho žadanje wo wobrónjenym wobdźělenju serbskich burow na zběžku pak Smoler wotpokazaše.

* ''Jahrbücher für slavischeslawische Literatur, Kunst und Wissenschaft''

== LiteraturaWotkazy ==