Alwin Mitaš

Pawoł Alwin Mitaš (němsce Alwin Mittasch; * 27. decembra 1869 w Dažinje, † 4. junija 1953 w Heidelbergu) bě serbski wědomostnik, slědźer na polu analytiskeje chemije a profesor.

Žiwjenje

Wón narodźi so jako syn wučerja w tehdy hišće poměrnje serbskim Dažinje pola Lubija a wopytowaše wot 1883 do 1889 Krajnostawski wučerski seminar w Budyšinje. Wot 1889 do 1892 dźěłaše jako pomocny wučer při ludowymaj šulomaj w Klukšu a Komorowje. 1892 přesydli so do Lipska, hdźež bě z wučerjom. Připódla wopytowaše na uniwersiće čitanja w předmjeće chemija a zahaji w lěće 1895 tež studij chemije, hačrunjež žanu maturu njeměješe. Po zakónčenju studija a promowowanju we wotrjedźe Wilhelma Ostwalda w lěće 1901 dźěłaše najprjedy dwě lěće jako asistent w fyzikalsko-chemiskim instituće uniwersity a w lětomaj 1903/04 jako analytiski chemikar w Stolbergskich cynowych podkopkach pola Aachena. Wot 1904 měješe městno jako chemikar w slědźerskim laborje Badenskeje sodoweje analinoweje fabriki (BASF) w Ludwigshafenje, hdźež bě na započatku z asistentom Carla Boscha. Wot 1921 do 1933 bě z direktorom chemiskeje slědźernje Oppau. W lěće 1933 poda so na wuměnk do bliskeho Heidelberga.

Alwin Mitaš bě woženjeny z Doru Marthu, rodźenej Jägerec, a měješe dweju synow Heinz a Helmut, z kotrejuž starši pak hižo zahe zemrě.

Wuznam

Mitaš płaći jako wuznamny chemikar, kiž zaběraše so hłownje z katalyzatorami. 1911 wunamaka metodu za syntezu amoniaka, kotraž so mjenje abo bóle hač do dźensnišeho wužiwa; pozdźišo wuslědźi dalše katalyzatory za chemiske reakcije. Wón bě mějićel 80 ameriskich patentow a wozjewi nahladnu ličbu wědomostnych spisow. Za wulke zasłužby na polu analytiskeje chemije dósta wjacore čestne doktorske titule: dr. rer. nat. h.c., dr. agr. h.c. a dr. ing. h.c. Titul profesora dósta w lěće 1949 wot krajneho knježerstwa Badensko-Württembergskeje.

W Ludwigshafenje je naměsto po Mitašu pomjenowane.

Wozjewjenja

Über die chemische Dynamik des Nickelkohlenoxyds. Disertacija, Leipzig 1902.
Kurze Geschichte der Katalyse in Praxis und Theorie. 1939.
Von der Chemie zur Philosophie. Ausgewählte Schriften und Vorträge. 1948.
Geschichte der Ammoniaksynthese. Verlag Chemie, Weinheim 1951.
Erlösung und Vollendung. Gedanken über die letzten Fragen. 1953.

Wotkaz

Commons: Alwin Mitaš – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Žórło

Jan Cyž: Mitaš, Alwin. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 380sl.