Měrćin Renč

Korla Měrćin Renč (tež Marćin Renč, němsce Karl Martin Rentsch, * 11. nowembra 1853 w Ketlicach; † 28. oktobra 1911 we Wjelećinje) bě farar, dr. phil., serbski stawizniski slědźer a kulturny prócowar.

Žiwjenje

Měrćin Renč, bratr Jana Renča, narodźi so 11. nowembra 1853 jako syn tehdyšeho Ketličanskeho diakona a pozdźišeho fararja Jana Korle Renča a jeho mandźelskeje Hany Thusneldy rodź. Fuhrmanec a bu 1. decembra samsneho lěta wukřćeny.

Po tym zo Ketličansku wjesnu šulu wopytowaše, a zdobom šuler kantora Korle Awgusta Kocora běše, poda so wón jutry 1866 na gymnazij do Budyšina a jutry 1869 na wjerchowsku šulu swj. Afry do Mišna. Hižo tu bu Renč, přewažnje wot historikarja Heinricha Theodora Flathea (1827–1900), profesora při gymnaziju, za stawizniske studije zahorjeny. Jako gymnaziast dopisowaše hižo literarne pospyty (přełožki) do Łužičana. Wot lěta 1874 studowaše Renč teologiju w Lipsku a wopytowaše tež stawizniske a slawistiske čitanja pola Leskiena. W Lipsku běše z čłonom Łužiskeho prědarskeho towarstwa a dlěši čas podstarši jeje serbskeho wotrjada.

Po wobstaću teologiskeho pruwowanju w awgusće 1877 wobdźěli so wón na wot Imiša nawjedowanym serbskim prědarskim seminarje w Hodźiju. Po tym bu Renč krótki čas pomocnik swojeho nana w Ketlicach, doniž powołanje za fararja do Klětnoho njedósta. Za tute zastojnstwo w Pruskej měješe wón pak najprjedy wědomostne statne pruwowanje za teologow w filozofiji, stawiznach a literaturje wotpołožić, štož so 26. februara 1878 we Wrócławju sta. 27. měrca přińdźe wón za farskeho wikara do Klětnoho a sta so po wuswjećenju na duchowneho 15. decembra 1878 z tamnišim fararjom. W lěće 1881, dnja 3. awgusta, bu Renč w Jenje z disertaciju Pedagogika Augusta Hermanna Francki we swojich zasadach wědomostnje rozpisana promowowany. Po něhdźe štyrjoch lětach sta so Měrćin Renč 23. apryla 1882 jako naslědnik Korle Awgusta Kubicy z fararjom we Wjelećinje, hdźež postara so zdobom wo nowotwar cyrkwje 1901/02 a polěpšenje šulow a šulskeje wučby.

Narowny pomnik Měrćina Renča při Wjelečanskej cyrkwi. Na zadnjej stronje nadeńdźe so serbske hrónčko.

Dnja 5. septembra 1882 so wón z Theklu Domškec z Klětnoho woženi. Jenička dźowka Renča wobdźěli so 1906 při hołdowanju Serbow sakskemu kralej před Budyskim Serbskim domom w Klětnjanskej narodnej drasće. K tomu běše Renč nan třoch synow. Měrćin Renč je z awtorom nastawka Volkssitte, Brauch und Aberglaube bei den Wenden w knize Sächsische Volkskunde, kotruž Robert Wuttke 1901 wuda, pisaše tež za Brockhausowy konwersaciski leksikon a časopis Neues Lausitzisches Magazin. Na wutrobu schorjeny Renč zemrě 28. oktobra 1911 we Wjelećinje a bu 31. oktobra z wulkim wobdźělenjom wosadnych a duchownstwa (mjez druhimi Jan Křižan z Hodźija a monsignore Skala z Budyšina) blisko cyrkwje pochowany. Narowny pomnik ze serbskim hrónčkom je wobchowany. Jeho farske městno přewza syn Jan (* 1884), kiž skutkowaše tule jako posledni serbski farar hač do swojeje smjerće w lěće 1945. Druhi syn Gerhard (1897–1982) sta so z poslednim serbskim fararjom w Bartskej wosadźe.

Wot lěta 1877 bě Měrćin Renč čłon Maćicy Serbskeje a bě dołhi čas zdobom jeje wuběrkownik. Sakski kral wuznamjeni jeho jako ryćer sakskeho Albrechtskeho rjadu prěnjeje rjadownje.

Spisy

Volkssitte, Brauch und Aberglaube bei den Wenden. W: Robert Wuttke (wud.): Sächsische Volkskunde. Drježdźany 1900, str. 331–360.
Žórła k najstaršim stawiznam serbskeho naroda. W: ČMS 1901, str. 41–56 (cyłe wudaće jako pdf)

Žórle

Jan Křižan: Nekrolog LXVI. W: Časopis Maćicy Serbskeje. Zwjazk 65 (1912), čo. 1, str. 75–80. (hsb.)

Rudolf Kilank: Renč, Měrćin. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 467sl.