Lěkarska popla

Lěkarska popla (Althaéa officinalis) je rostlina ze swójby šlězowych rostlinow, z roda poplow.

Lěkarska popla

Kćenje lěkarskeje pople (Althaéa officinalis)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
rjadownja:	(Rosopsida)
rjad:	(Malvales)
swójba:	Šlězowe rostliny (Malvaceae)
podswójba:	(Malvoideae)
ród:	Popla (Althaea)
družina:	Lěkarska popla
wědomostne mjeno
Althaea officinalis
L.

Etymologija

Kćeni

Botaniske mjeno „althaea“ wotwodźuje so wot grjekskeho słowa „άλδανω“. Woznjamjenja telko kaž hojić. Słowo malwa pochadźa wot grjekskeho słowa „μαλαχς“, kotrež mjechki a změrowacy woznjamjenja.

ilustracija (Koehler, 1887)

Wopis

Lěkarska popla je zrunana, wjacelětna, zelišćowa rostlina z krutymi stołpikami. Rostlina je wšudźe kosmata. Lěkarska popla docpěwa wysokosć wot 60–150 cm (50–120 cm).

Delnje łopjena su wutrobojte a kónčkojte. Cyle horjeka wustupuja často njedźělene łopjena.

Lěkarska popla kćěje wot julija hač do septembra. Kćenja su swětłoróžojte abo (zrědka) běłe, steja w łopjenowych rozporach a docpěja šěrokosć wot 3 hač 5 cm. Zwonkowne 7–9 keluškowych łopješkow su lancetojte, krótše hač jejkojte, wótre keluškowe łopjena.

Lěkarska popla je hódnotna picowanska rostlina za pčoły.

Stejnišćo

Je lěkarska popla na włóžnych łučkach, w brjohowych kerčinach, na pastwišćach a w kultiwowanych pódy. Rostlina preferuje wapnojtu, selojtu pódu.

Rozšěrjenje

Rozšěrjenje saha na zapadźe hač do Iberiskeje połkupy, na juhu hač do Srjedźneho morja, na wuchodźe hač do Sibirskeje a Altaja a na sewjerje hač do južneje Skandinawiskeje. Do srjedźneje Europy bu tuta rostlina wot čłowjeka přinjesena (Archeofyt).

Wobsahowe maćizny

Korušk wobsahuje slinowe maćizny (10–20 %), pektin (maksimalny 16 %) a škrob (maksimalny 37 %), trochu eteriski wolij, tučny wolij, třěski a šterole.

W kuchinje

Lěkarska popla wužiwa so w francoskej kuchinje a ameriskej kuchinje. Přetrjebuja stołpiki, łopjenka a koruški. Kwěty hodźa so jěsć. Młode łopjenka wužiwaja so w solotejach. Romjenjo wužiwachu rostlinu w poliwkach. Zašo buchu korjenja jědźene. Najprjedy buchu warjene a potom pječene.

W rostlinskim lěkowanstwje

W rostlinskim lěkowanstwje wužiwaja so koruški (łaćonsce Radix Althaeae) a łopjenka (łaćonsce Folia Althaeae). Zběraja koruški wot oktobra do nowembra a łopjenka wot meje do junija. Wužiwaja so drogi za zymnowodowy ekstrakt, za sirup abo za čajowy wobstatk. Grjekojo a Romjenjo znajachu wuskutki lěkowanja tuteje rostliny. Dioskurides, Theophrast, Galen a Plinius naspominaja rostlinu w swojich spisach. W srjedźowěku běše powšitkownje z wašnjom tutu rostlinu wužiwać.

Synonymy

• Althaea kragujevacensis Pan.
• Althaea micrantha Borbas
• Althaea sublobata Stokes
• Althaea taurinensis DC.
• Althaea vulgaris Bubani
• Malva althaea E.H.L. Krause
• Malva maritima Salisb.
• Malva officinalis (L.) Schimper & Spenner.

Žórła

• Dörfler, H.-P., Roselt, Gerhard: Heilpflanzen. Gestern und Heute. Urania, Leipzig – Jena – Berlin 1989 (němsce)
• Sebald, Seybold, Philippi: Die Farn- und Blütenpflanzen Baden-Württembergs. Ulmer Verlag, Stuttgart 1990, ISBN 3-8001-3314-8. (němsce)
• Adler, Oswald, Fischer: Exkursionsflora von Österreich. Ulmer Verlag, Stuttgart und Wien 1994, ISBN 3-8001-3461-6. (němsce)
• Hiller, Karl; Melzig, Matthias F.; Lexikon der Arzneipflanzen und Drogen,. Area-Verlag, Erftstadt 2006, ISBN 3-89996-682-1. (němsce)
• Schauer – Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 208 (němsce)
• Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin (1927)
• Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
• Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1981 (online).

• něm. wikipedija

Wotkazy

• BioLib.cz (čěsce)
• Wendys (čěsce)
• Herbaversum (němsce)