Jan Bjedrich Tešnaŕ

Jan Bjedrich Tešnaŕ (němsce Johann Friedrich Teschner; * 18. oktobra 1829 w Gołkojskej Podgoli, † 14. junija 1898 w Oeynhausenje) bě delnjoserbski ewangelski farar, prócowar na polu serbskeje rěče a literatury a zakitowar serbstwa w Delnjej Łužicy.

Jan Bjedrich Tešnaŕ

Narodźi so jako syn hajnika a wopytowaše gymnazij w Choćebuzu. Po studiju teologije w Berlinje skutkowaše najprjedy wot 1857 do 1862 jako diakon při klóšterskej (serbskej) cyrkwi w Choćebuzu a bě potom wot 1862 hač do swojeje smjerće w lěće 1898 z fararjom w hornjołužiskim Niedźe južnje Zhorjelca (dźensa Niedów w gmejnje Zgorzelec).

Hižo jako młodźenc zahori so Tešnaŕ za serbsku rěč a narodnosć a załoži w lěće 1849 mjez Choćebuskimi gymnaziastami serbske towarstwo „Łužyca“. Při Berlinskej uniwersiće wopytowaše tež slawistiske přednoški a zarjadowanja. Jako scyła prěni zaběraše so tehdy tež z dotal cyle woteznatym rukopisom přełožerja Noweho zakonja do serbšćiny Mikławša Jakubicy. Na literarnym polu wustupi prěni króć z rjadom patriotiskich rozpominanjow w Bramborskim Serbskim Casniku (1853/54). W zwisku z dźěłom na někotrych nabožinskich spisach zestaji Tešnaŕ nowe lěpše prawidła za delnjoserbski prawopis.

Tež jako bě lěpje płaćene zastojnstwo we wot domizny zdalenej němskej wosadźe Nieda přewzał, zo by móhł wotpłaćić přez studij nastaty dołh, njepřesta za serbstwo dźěłać a přećiwo germanizaciji wustupować. Tutón bój wjedźeše předewšěm z pomocu nabožinskeje literatury, tak wobstaraše wšelake wudaća delnjoserbskich kěrlušow a wudawaše 1858–71 w Barmenje a Choćebuzu wjacore, wosebje misionstwu wěnowane knižki kaž tež časopisaj Pobožne głosy z bratšojskeje gmejny a Misionske powěsće.

Ewangelska cyrkej w Niedźe

Jeho wulka a woblubowana zběrka prědowanjow Ten kněz jo moj pastyŕ (1869, 1879, 1892) słužeše přez lětdźesatki za wuchowanje serbstwa we wot germanizacije potrjechenych kónčinach. Wot njeho rěčnje a prawopisnje znowa wobdźěłane wudaće biblije, 1860 Nowy zakoń a 1868 cyłkowny wudawk w Hali, sta so z docyła poslednim bibliskim wudaćom w delnjoserbšćinje. W poslednimaj lětdźesatkomaj jeho žiwjenja namaka jeho zaměrne prócowanje za serbsku rěč a kulturu swoje krónowanje w skutkowanju jako předsyda delnjołužiskeje Maśicy Serbskeje, kotruž bě 1880 sobu załožił. Hižo wot lěta 1852 bě z čłonom Maćicy Serbskeje. Zemrě w kupjelach Oeynhausen (Sewjerorynsko-Westfalska), hdźež pytaše jako starc wustrowjenje.

Jan Bjedrich Tešnaŕ je najskerje zamołwity za sobu najstarše delnjoserbske napisy w zjawnosći, mjenujcy hrónčko nad zachodom Chmjelowskeje šule z lěta 1860 („Dajſcho tym Żiſchetkam ku Mn'o pſiſch a n'ehoborajſcho jim, pſchėto takich jo to Kralejſtwo Boże. Markus 10,14.“), kotrež płaći jako druhi najstarši serbski napis při šulach scyła kaž tež serbske napisy w Choćebuskej Serbskej cyrkwi, kotrež nastachu mjez 1847 a 1860.

Dalše wozjewjenja

• Serbske duchowne kjarliže. Choćebuz 1860 [předźěłane wudaće knižki Wohl eingerichtetes wendisches Gesangbuch Johanna Ludwiga Willa
• Die 80 Kirchenlieder der Schulregulative. Wosom źaset duchownych kjarližow ze šulskimi regulatiwami. Wojerecy 1869.
• Bilder aus dem Wendenlande. Christlicher Vereinsbote 1874.
• Mjertyn Lutherusa žywjenje a statki. Wojerecy 1883.
• Kejžora Wylema I. zyẃeńe a statki kralowérnemu sserbskemu ludoju. Wojerecy 1888.

Žórło

• Ludmila Mětškowa: Tešnaŕ, Jan Bjedrich. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 565sl

Wotkaz

• Jan Bjedrich Tešnaŕ – dokumenty w Serbskim kulturnym archiwje (pdf)