Finšćina: Rozdźěl mjez wersijomaj
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
S r2.6.3) (bot přidał: xmf:ფინური ნინა |
dodawk |
||
Rjadka 1:
{{bu wobdźěłany|podpis=--[[Wužiwar:Tlustulimu|Tlustulimu]] 13. decembra 2011, 17:04 (CET)|čas=někotre dny}}
{{infokašćik rěč
|Barba=Uralska
Zeile 27 ⟶ 28:
Finsce so tež rěči we [[Šwedska|Šwedskej]], [[Norwegska|Norwegskej]] a [[Ruska|Ruskej]] a druhich krajach.
== Přiwuznosć ==
Finšćina słuša k [[finougriske rěče|finougriskim rěčam]], kotrež so w sewjerowuchodnej [[Europa|Europje]] a sewjerozapadnej [[Azija|Azija]] rěča. Wona je chětro blisko přiwuzna z [[Estišćina|Estišćinu]], mjeztym zo přiwuznosć z [[Madźaršćina|Madźaršćinu]] je něhdźe tak mało kaž ta mjez Němčinu a Persišćinu.
== Alfabet a wurjekowanje ==
We Finšćinje so [[łaćonski alfabet]] ze sćěhowacymi pismikami wužiwa:
{| class="prettytable"
| a d e g h i j k l m n o p r s t u v y ä ö
|}
Sćěhowace pismiki so jenož w cuzych słowach wužiwaja:
* b, c, f, q, w, x, z, å
Při tym wurjekowanje je bóle prawidłowna hač we wjele druhich rěčach. Nimo toho dołhosć wokalow a konsonantow je wažna. Na př. ''tuli'' "woheń", ''tulli'' "cło", ''tuuli'' "wětr".
{| class="prettytable"
|-
! Pismik
! Zwukowa hódnota
! Přikład
! Wopis
|-
| e
| {{IPA|ɛ}}
| l'''e'''hti "łopjeno"
| stajnje wotewrjeny, ale tróšku bóle zawrjeny hač w němskim ''wenn''
|-
| rowspan="2" | h
| {{IPA|h}}
| '''h'''ovi "dwór"
| kaž němski h
|-
| {{IPA|ç}}
| le'''h'''ti "łopjeno"
| tež před konsonantami jasnje wurjekowany, ale tam kaž ch w němskim ''Licht''
|-
| k
| {{IPA|k}}
| '''k'''issa "kóčka"
| kaž němski k, ale [[Aspiracija (fonetika)|njeaspirowany]]
|-
| o
| {{IPA|ɔ}}
| '''o'''lla "być"
| stajnje wotewrjeny kaž w němskim ''toll''
|-
| p
| {{IPA|p}}
| '''p'''uu "štom; drjewo"
| kaž němski p, ale [[Aspiracija (fonetika)|njeaspirowany]]
|-
| r
| {{IPA|r}}
| '''r'''atas "koło"
| jazykowy r
|-
| s
| {{IPA|s}}
| '''s'''aari "kupa"
| stajnje njespěwny kaž w němskim ''Fass''
|-
| t
| {{IPA|t}}
| '''t'''alo "dom"
| kaž němski t, ale [[Aspiracija (fonetika)|njeaspirowany]]
|-
| v
| {{IPA|v}}
| '''v'''esi "woda"
| kaž němski w
|-
| y
| {{IPA|y}}
| '''y'''ksi "jedyn"
| kaž němski ü
|-
| ä
| {{IPA|æ}}
| p'''ä'''iv'''ää''' "dźeń"
| bóle wotewrjeny hač němski ä, kaž w [[Jendźelšćin|jendźelskim]] ''hat''
|-
| ö
| {{IPA|œ}}
| y'''ö''' "nóc"
| stajnje wotewrjeny kaž w němskim ''Hölle''
|}
== Fonologija ==
=== Fonemy ===
Finšćina ma wósom wokalow.
{| class="prettytable"
|-
! rowspan="2" |
! colspan="2" | prědnje
! rowspan="2" | centralne
! rowspan="2" | zažne
|-
! njekulojćene
! kulojćene
|-
! zawrjene
| [[:de:Ungerundeter geschlossener Vorderzungenvokal|i]]
| [[:de:Gerundeter geschlossener Vorderzungenvokal|y]]
|
| [[:de:Gerundeter geschlossener Hinterzungenvokal|u]]
|-
! połwotewrjeny
| [[:de:Ungerundeter halboffener Vorderzungenvokal|ɛ]]
| [[:de:Gerundeter halboffener Vorderzungenvokal|œ]]
|
| [[:de:Gerundeter halboffener Hinterzungenvokal|ɔ]]
|-
! wotewrjene
| [[:de:Ungerundeter fast offener Vorderzungenvokal|æ]]
|
| [[:de:Ungerundeter offener Hinterzungenvokal|ɑ]]
|
|}
Nimo toho su 17 diftongow, a to ''ie'', ''uo'', ''yö'', ''au'', ''ou'', ''eu'', ''iu'', ''äy'', ''ey'', ''öy'', ''ai'', ''ei'', ''oi'', ''ui'', ''yi'', ''äi'' a ''öi''.
== Gramatika ==
Finšćina je [[aglutinowana rěč]], kotraž ma 15 padow. Nimo toho wona ma [[wokalna harmonija|wokalnu harmoniju]].
== Žórła ==
* {{Literatura
| awtor=Dr. Richard Semrau
| titul=Langenscheits praktisches Lehrbuch Finnisch
| rěč=Němčina
| nakładnistwo= Langenscheidt
| městno=Berlin, München, Wien, Zürich, New York
| ISBN = 3-468-26140-3
}}
* {{Literatura
| awtor=Hillevi Low
| titul=Finnisch Wort für Wort
| serija= Kauderwelsch
| nakład=7.
| nakładnistwo=Reise Know-How Verlag Peter Rump GmbH
| městno=Bielefeld
| lěto=2002
| ISBN = 3-89416-014-4
}}
== Eksterne wotkazy ==
{{wikisłownik|finšćina}}
| |||