Malajšćina
Malajšćina (malajsce Bahasa Melayu abo Bahasa Malaysia) so w Malajziji rěči.
| kraje | Malajzija, Brunei, Singapur, Indoneska, Suda Thailandska, Južne Filipiny | |
| rěčnicy | něhdźe 180 milionow | |
| znamjenja a klasifikacija | ||
|---|---|---|
| klasifikacija | Awstroneske rěče | |
| rěčne kody | ||
| ISO 639-1: |
ms | |
| ISO 639-2: | (B) may | (T) msa |
| ISO 639-3 (SIL): |
msa | |
| karta | ||
| ||
Gramatika
wobdźěłaćW malajšćinje su štyri słowne družiny: substantiwy, werby, adjektiwy a partikle. Substantiwy a werby móža być bazowe zdónki; časćišo su tež wotwodźene wot druhich słowow z pomocu rozeznawacych afiksow.
Słowotwórba
wobdźěłaćMalajšćina je aglutinowaca rěč, kotraž formuje nowe słowa z pomocu třoch metodow: přidaćom afiksow do zdónka, tworjenjom zestajenych słowow abo wospjetowanjom słowow abo słownych dźělow.
Afiksy
wobdźěłaćSłowa resp. zdónki móža być substantiwy abo werby, kotrež móža so z afiksami dopjelnjeć, zo bychu so nowe słowa wotwodźili, na př. ze słowa masak (warić) bywa memasak (warić), memasakkan (warić něšto za), dimasak (so warić), pemasak (kuchar), masakan (jědź, warjena jědź). Někotre spočatkowe konsonanty so změnja, přidaja-li so prefiksy: sapu (trěć) bywa penyapu (sxvabrilo); panggil (wołać) bywa memanggil, tapis (sać) bywa menapis.
Druhe přikłady za wužiwanje afiksow su:
- ajar = wučić
- ajaran = wučbny předmjet
- belajar = wuknyć
- mengajar = wučić
- diajar = so wučić (njetransitiwny)
- diajarkan = so wučić (transitiwny)
- mempelajari = studować
- dipelajari = so studować
- pelajar = šuler
- pengajar = wučer
- pelajaran = subjekt
- pengajaran = wučba
- pembelajaran = wuknjenje
- terajar = wučeny (při składnosći)
- terpelajar = derje zdźěłany
- berpelajaran = zdźěłany
Eksistuja štyri typy afiksow, to su prefiksy (awalan), sufiksy (akhiran), konfiksy (apitan) a infiksy (sisipan). Afiksy podrjaduja so do substantiwiskich, werbalnych a adjektiwiskich afiksow.
Substantiwiske afiksy su afiksy, kotrež wutworja substantiwy ze zakładnych słowow. Na př.:
| Typ afiksa | Afiks | Zakładne słowo | Wotwodźene słowo |
|---|---|---|---|
| Prefiks | pə(r)- ~ pəng- | duduk (sedźeć) | penduduk (wobydler, wobydlerstwo) |
| kə- | hendak (přeć) | kehendak (přeće) | |
| juru- | wang (pjenjezy) | juruwang (pokładnik, kasěrar) | |
| Infiks | ‹əl› | tunjuk (pokazać) | telunjuk (pokazanje, komando) |
| ‹əm› | kelut (njeporjadny) | kemelut (chaos, kriza) | |
| ‹ər› | gigi (zub) | gerigi (zubaty brjenk) | |
| Sufiks | -an | bangun (budźić; twarić) | bangunan (twarjenje) |
| Konfiks | kə-...-an | raja (kral) | kerajaan (kralestwo) |
| pə(r)-...-an pəng-...-an |
kerja (dźěło) | pekerjaan (dźěławosć) |
