Dźamilja

Dźamilja (kirgisce Жамийла) wot Čingiza Ajtmatowa je lubosćinska nowela nastała 1958. Originalna rěč knihi je kirgizisce, hewak je wona hač dotal tež we wjele tamnych rěčow wušła. W němskej rěči wuda so tuta kniha 1960 w nakładnistwje Kultur und Fortschritt (NDR) pod titulom Djamila, w serbskej rěči 1973 w LND pod titulom Džamilja.

Kirgiziska listowa znamka: „Dźamilja”

Awtor Ajtmatow w lěće 2003

Wobsah

15 lětny hólc Sejit (Сейит) powěda lubosćinsku stawiznu swojej swakownej Dźamilja:
Zahe hižo je dyrbjała so ženić z mužom, kotrehož poprawom njelubuje, Sadykom (Садык). W Druhej swětowej wójnje dyrbješe wón sobu na frontu (pod nawodom Rusow), a dołho Dźamilja jeho njewidźeše, skoro sej mysleše zo je mortwy. Wona zeznaje Danijara (Данияр) při wšědnych žitowych transportach k dwórnišću. Wón je zdźěla inwalidny, dokelž bu při fronće ćežko zranjeny, a wobchadźa jenož zrědka z ludnosću. Je spłóšiwy a tež jara zasonjeny, a bu tež wot wjesnjanow wotwlakowany. Jednoho dnja započa při transporće spěw spěwać, a Dźamilja spózna, zo w tćeja w Danijaru wěste kwality. Spěwa wo ludnosći, krajinje a žiwjenju. Tež Sejit jeho wobdźiwa. Poprawom bě hač dotal spytał, Dźamilju dla Sadyka wot mužow izolować, jako so pak Dźamilja a Danijar zalubujetaj, přizwoli to. Tež wón lubuje Dźamilju na wěste wašnje. Jako so Sadyk z wójny wróći, eskalěruje situacija. Dźamilja njeje ženje prawu lubosć na njeho zaćuwała. Mjez nimaj běše poprawom přeco wšitko jara „zymne”. Jako to spóznaje, wopušći wona z Danijarom wjesku, a łama na te wašnje staru tradiciju, zo by město toho z Danijarom wjesoła a zbožowna była.

Recepcija

„Oui, pour moi, c'est la plus belle histoire d'amour du monde.” – „Haj, za mnje je to najrjeńša lubosćinska stawizna swěta.” (Louis Aragon)
Tež dźensa so kniha hišće we wučbje wobjednawa, tak tež w serbskich šulach.

Kniha bu tež wjacekróć sfilmowana:

• prěni króć 1969, scenarij wot Ajtmatowa, režija pod Iriny Poplawskajej.
• 1994 pod režije Monica Teuber
• 2008 pod nowym titulom Tengri, bazuje nad stawizny knihi Dźamilja

Wudaća

• Kirgiskorěčna wersija:
  • Чыңгыз Айтматов, Жамийла. Tekst w interneće:.
• Prěne wozjewjenje po rusku, załožk najwjace přełožkow:
  • Чингииз Айтмаатов, „Джамиля”, w Новый мир (Nowyj mir), 1958, № 8. Tekst w interneće:.
• Němske wudaće (tři titulowe warijanty):
  • Tschingis Aitmatow: Djamila. Novelle. Aus dem Russischen übertragen von Hartmut Herboth. Berlin: VEB Verlag Kultur und Fortschritt, 1960.
  • Dshingis Ajtmatov: Dshamilja. Aus dem Russischen übertragen von Gisela Drohla. Frankfurt a.M. : Insel-Verlag, 1962.
  • Tschingis Aitmatow: Dshamila. Novelle. Aus dem Russischen übertragen von Hartmut Herboth. Berlin: Verlag Volk und Welt, 1977.
• Serbskej wudaći:
  • Čingiz Ajtmatow: „Džamilja”, z rušćiny přełožiłoj Kata Malinkowa, w Čingiz Ajtmatow, Džamilja, powědančce, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1973.
  • ~, 2., přehladany nakład, Budyšin: Ludowe nakładnistwo Domowina, 1982.

Wotkazy

• Wudaća kniha w katalogu Němskeje Narodnobiblioteki (němsce)
• Open Library: Džamilja (jendź.)
• Google Books: Džamilja (němsce)

Literatura

• Tschingis Aitmatow: Dshamilja. Unionsverlag Zürich, 1988, ISBN 3-293-00135-1