Azerbajdźanšćina

Azərbaycan dili
Azerbajdźanšćina
kraje	Azerbajdźan, Iran
rěčnicy	25 milionow
znamjenja a klasifikacija
klasifikacija	turkowske rěče georgišćina
družina pisma	łaćonski alfabet
oficielny status
hamtska rěč	Azerbajdźan
	rěčne kody
ISO 639-1:	az
ISO 639-3 (SIL):	aze (makrorěč) azj (sewjerna az.); azb (južna az.);
	wikipedija
	Wopytaj wikipediju w azerbajdźanšćinje!

Azerbajdźanšćina (azerbajdźansce Azərbaycan dili) słuša k juhozapadnej hałuzy turkowskich rěčow a je hłowna a hamtska rěč w Azerbajdźanje. Wona rěči so wot někak 20 do 30 milionow ludźi,^[1] při čimž njebydli wjetšina rěčnikow w Azerbajdźanje, ale w sewjerozapadnym Iranje. Južna azerbajdźanšćina, kotraž so tam rěči a kotraž je najwažniša turkowska rěč w Iranje, ma někak 17 milionow rěčnikow, sewjerna azerbajdźanšćina w Azerbajdźanje samym jenož sydom milionow. Azerbajdźanskorěčne mjeńšiny bydla tež na wuchodźe Georgiskeje a w Dagestanje.

Moderna spisowna rěč bazěruje na Bakuskim dialekće.

Alfabet

Azerbajdźanšćina pisaše so hač do lěta 1929 z persisko-arabskim alfabetom a bě husto z osmaniskej turkowšćinu zwjazana. Po zawjedźenju jednotneho turkowskeho alfabeta wužiwaše so wot 1929 łaćonski alfabet, doniž njezawjedźechu w lěće 1939 jako znamjo jednoty Sowjetskeho zwjazka kyriliski alfabet. Jako prěni turkowskorěčny stat něhdyšeho Sowjetskeho zwjazka zawjedźe Azerbajdźan krótko po njewotwisnosći w lěće 1991 znowa turkowsku wariantu łaćonskeho alfabeta z pjeć přidatnymi pismikami. W Iranje wužiwa so porno tomu hač do dźensnišeho arabski alfabet, w Dagestanje kyriliski.

**Azerbajdźanske alfabety**
arabsce	łaćonsce	kyrilisce	łaćonsce	IPA
–1929	1929–1939	1958–1991	1991–	IPA
ﺍ	A a	А а	A a	[ɑ]
ﺏ	B в	Б б	B b	[b]
ﺝ	C c	Ҹ ҹ	C c	[dʒ]
چ	Ç ç	Ч ч	Ç ç	[tʃ]
ﺩ	D d	Д д	D d	[d]
ﻩ	E e	Е е	E e	[ɛ]
ع	Ə ə	Ә ә	Ə ə	[æ]
ﻑ	F f	Ф ф	F f	[f]
گ	G g	Ҝ ҝ	G g	[ɡʲ]
ﻍ	Ƣ ƣ	Ғ ғ	Ğ ğ	[ɣ]
ﺡ,ﻩ	H h	Һ һ	H h	[h]
ﺥ	X x	Х х	X x	[x]
ی	Ь ь	Ы ы	I ı	[ɯ]
ی	I i	И и	İ i	[ɪ]
ژ	Ƶ ƶ	Ж ж	J j	[ʒ]
ک	K k	К к	K k	[kʲ]
ﻕ	Q q	Г г	Q q	[ɡ]
ﻝ	L l	Л л	L l	[l]
ﻡ	M m	М м	M m	[m]
ﻥ	N n	Н н	N n	[n]
ﻭ	O o	О о	O o	[ɔ]
ﻭ	Ɵ ɵ	Ө ө	Ö ö	[œ]
پ	P p	П п	P p	[p]
ﺭ	R r	Р р	R r	[r]
ﺙ,ﺱ,ﺹ	S s	С с	S s	[s]
ﺵ	Ş ş	Ш ш	Ş ş	[ʃ]
ﺕ,ﻁ	T t	Т т	T t	[t]
ﻭ	U u	У у	U u	[ʊ]
ﻭ	Y y	Ү ү	Ü ü	[ʏ]
ﻭ	V v	В в	V v	[v]
ی	J j	Ј ј	Y y	[j]
ﺫ,ﺯ,ﺽ,ﻅ	Z z	З з	Z z	[z]

Literatura

Nemat Rahmati, Korkut Buğday: Aserbaidschanisch Lehrbuch. Unter Berücksichtigung des Nord- und Südaserbaidschanischen. Harrassowitz, Wiesbaden 1998, ISBN 3-447-03840-3.
Nemat Rahmati: Wörterbuch Aserbaidschanisch – Deutsch. Verlag auf dem Ruffel, Engelschoff 1999, ISBN 3-933847-01-X.
Angelika Landmann: Aserbaidschanisch. Kurzgrammatik. Harrassowitz, Wiesbaden 2013, ISBN 978-3-447-06873-4.

Nóžki

↑ Azerbaijani// A language of Azerbaijan, Ethnologue

Wotkazy

Wikipedia

Wikipedija w azerbajdźanšćinje

Wikipedia

Wikipedija w južnoazerbajdźanšćinje

Commons: Azerbajdźanšćina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Glottolog – Literatura wo azerbajdźanšćinje

[1] Azerbaijani// A language of Azerbaijan, Ethnologue

[1]