Wikipedija:Rěčny kućik/Nakupowanje dźensa
|
Nazymske rěčne rozpominanja ↔ Startowa strona rěčneho kućika ↔ Małe zwěrjata w lětnim času |
Nakupowanje dźensa wobdźěłać
Kóžde město a snano tež ta abo tamna wjes maja dźensa swoje nakupowanišćo z mjenom center. W konkretizowacym přistawku so wone němsce wšelako mjenuje: Shoppingcenter abo Einkaufscenter, serbsce tu najlěpje wužiwamy wotpowědnik nakupowanski center. Druhdźe so tajkim wikowanskim srjedźišćam němsce praji Citycenter, tutón anglicizm přejimamy w originalnej formje do serbšćiny, potajkim jako citycenter.
W Budyšinje mamy, pomjenowany po městnje, hdźež bu natwarjeny, Žitnowičny center, Kornmarktcenter. Eksistuja hišće druhe družiny centerow - jednotne na nich je a za nas w „Minuće serbšćiny“ wažne, zo wone wšitke při přełožowanju swoje z jendźelšćiny pochadźace pomjenowanje wobchowaja. Mjenuja so potajkim serbsce tež center a skłonjujemy tele słowo kaž muski substantiw. Při tym so w deklinaciji normalnje zachowa pismik e druheje złóžki, tak zo w konteksće na přikład rěka hić do centera (lědma: do centra) nakupować. Center słuša k tym nowym anglicizmam, kotrež bjez ćežow rozumiš - hižo tohodla, dokelž je wjazaš ze starym cuzym słowom centrum - a kotrež móžemy tuž serbsce bjeze wšeho wužiwać.
K dalšim modernym nakupowanskim móžnosćam ličimy wšě móžne družiny wikow, z kotrychž chcemy sej tu znajmjeńša jedne spřitomnić. Němski SB-Markt wostajimy při serbskim pomjenowanju w přenim, skrótšenym dźělu pak njepřeměnjeny, potajkim SB-wiki, pak tutón dźěl tohorunja přełožimy a rěčimy wo samoposłužowanskich wikach. Nowy je dale wuraz Ladenkette za cyły rynk jednotliwych wobchodow, kotrež so k sebi rjaduja kaž wójmidła rjećaza. Tež serbsce so tu, po němskim přikładźe, trjeba pomjenowanje rjećaz wobchodow abo wobchodowy rjećaz. K tutym wobchodam móža słušeć ekowobchody, němsce Ökoläden, kotrež móžeš wězo tež pomjenować wobchody za ekologiske twory. Analogisce wobchadźamy rěčnje z biowobchodami, němsce Bioläden, respektiwnje wobchodami za biologiske produkty. Za Serba rěčnje zajimawe su tež tak mjenowane Dritte-Welt-Läden, za kotrež je so wužiwał a poruča to za dalše wužiwanje wotpowědnik wobchody z tworami Třećeho swěta.
Z rěčnych přičin naspomnjenjahódne su přełožkowe móžnosće němskeho anglicizma Secondhandshop. Serbsce da so tohorunja rěčeć wo secondhandshopje, ale jasnišej stej wotpowědnikaj předawarnja trjebanych tworow abo předawarnja tworow z druheje ruki. Někotři nakupuja na te wažnje, zo sej dadźa twory pósłać. Němsce so tele wašnje wikowanja mjenuje Versandhandel, a serbsce steji w staršim słowniku ekspediciske wikowanje; dźensa wšak so skerje wužiwa zrozumliwiši wuraz rozesłanske wikowanje. Předewzaću, na kotrež so při tym wobroćiš, němsce Versandhaus, po słowniku tež ekspediciski dom, prajimy dźensa skerje rozesłarnja abo rozpósłarnja. Zo by móhł wuběrać, daš sej připósłać katalog rozesłarnje abo rozpósłarnje, němsce Versandhauskatalog. Na jednu za kupca přihódnu a zdobom rěčnje naspomnjenjahódnu móžnosć njech je hišće pokazane. Hdyž ma so někajki wobchod zawrěć, zarjaduje so tak mjenowany Räumungsverkauf. Do serbšćiny da so to wšelako přełožić, poskića so mjez druhim rumowanska předań abo - wšako je to faktisce předawanje, doniž njeje wšo wupředate - tež cyle jednorje wupředań (bjez přidatneho adjektiwa).
Hdyž dźe wo to, što so kupuje, myslimy na přikład na něšto, štož reklama wudawa za jónkrótnu móžnosć nakupa a mjenuje to Schnäppchen. My Serbja smy sej za to před lětami wulahnyli wotpowědnik hrabnjenčko, a tón so derje hodźi. Němski Schnäppchen je po swojim pochadźe twórba wot werba schnappen (etwas wegschnappen). Cyle podobnje je naše hrabnjenčko wutworjene wot słowjesa hrabnyć. Dyrbiš potajkim za poskićenej tworu hrabnyć, hewak je wona fuk. Serbska nowotwórba je krótka a ma na sebi samsnu zlochka ležernu a žortnu stilistisku barbu kaž němski original. Da so serbsce hišće hinak prajić, ale wšo druhe nima tutón raz. We wěstych časach lěta započina so mjez kupcami tak mjenowana Schnäppchenjagd, zeserbšćena jako hońtwa za hrabnjenčkami. A ći, kotřiž jej hołduja, němsce Schnäppchenjäger, rěkaja serbsce hońtwjerjo za hrabnjenčkami abo hrabjenčkarjo.
Njehladajo na to, hač so něšto deklaruje za hrabnjenčko abo nic, čakamy jako kupcy na čas, hdyž so wotpowědna twora předawa za nisku płaćiznu, Niedrigpreis, abo samo jara nisku respektiwnje najnišu płaćiznu, Tiefstpreis. Druhdy profitujemy tež wot płaćiznoweho dumpinga - tak da so přełožić němske wopřijeće Preisunterbietung. A jara sensibelnje zwjetša reagujemy na zjawy při nakupowanju, kotrež němčina mjenuje Abzocke, Abzockerei. Wotpowědny werb (jemanden) abzocken přełožujemy do serbšćiny najlěpje jako (někomu) pjenjezy ze zaka ćahać abo (někoho) wo pjenjezy přinjesć. Naša nakupowanska tura z nałožowanjom nowočasneje leksiki njeje hišće skónčena; chcemy z njej bórze pokročować.
Dr. Helmut Jenč – najprjedy wozjewjene w Serbskich Nowinach dnja 19. nowembra 2009
Serbska wikipedija wužiwa teksty dr. Helmuta Jenča w swojim rěčnym kućiku z přećelnej dowolnosću awtora a Serbskich Nowin.
|
Nazymske rěčne rozpominanja ↔ Startowa strona rěčneho kućika ↔ Małe zwěrjata w lětnim času |