|
Jako '''maćeršćinu''' woznamjenja w zažnym dźěćatstwje bjez formalneje [[wučba|wučby]] wuknjenunawuknjenu rěč, [[prěnja rěč|prěnju rěč]] čłowjeka. Tuta zašćěpiso w jejeswojej zwukowej podobje a [[Gramatika|gramatiskej]] strukturje tak hłuboko zašćěpi, zo rěčnicy jichswoju maćeršćinamaćeršćinu do dalokeje měry zawtomatizowanje awtomatisce wobknježa. W cyłku njemóže něhdźe wot [[puberta|puberty]] žana druha rěč tute městno wjacehižo wobsadźić. Kóždy nic na wosebje rěčnu słabosć chorowacy čłowjek nawuknje w tutym času w jeho wokolinje přewažowacu rěč w samsnej perfektnosći kaž předchadna [[generacija]].
<!-- Njewěm, hač dyrbju to do hornjoserbšćiny bjez změnow přełožić.
Das Wort ist nach [[Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache|Kluge]] vermutlich vom lateinischen „lingua materna“ abgeleitet. Bisweilen wird bei [[Minderheitensprache]]n zwischen Muttersprache und [[Erstsprache]] unterschieden.
-->
[[Psycholog]] [[Steven Pinker]] a [[Rěčespyt|linguist]] [[Noam Chomsky]] měnitaj, zo młody čłowjek nad přinarodźenymi strukturami disponuje ([[Uniwersalna gramatika]]), kotrež [[rěčne přiswojenje]] aktiwnje podpěraja (přirunaj [[Generatiwnageneratiwna gramatika]]). Tutu nasadu rozšěri [[Jerome Bruner]] wo staršiski ''podpěranski system za rěčne přiswojenje'', kotryž k tomu wjedźe, zo interakcija z mjeńšimi dźěćimi jich wuknjenje wosebje pohnuwa. Nowše přepytowanja pokazaja, zo je rěčne přiswojenje tež bjez připušćenja přinarodźenymipřinarodźenych za rěč rěčospecifiskichspecifiskich mozowych strukturow je wujasnjomne ([[konnektionizmkonekcionizm]], [[kulturna teorija|kulturne teorije]]); [[neokorteks]] pokazapokazuje w zažnych lětach wysokewysoku [[synaptiska plasticita|plasticitu]] w zažnych lětach a dźěćo je regularnjepřez jaradlěši pohnuwacečas wuknjenskeregularnje wokolinypohnuwacej přezwuknjenskej dlěši časwokolinje wustajene. Wažne je při tym je, zo druzy ludźo nad přirunajomnymi duchownymi strukturami (wotpohladywotpohladam, zaměryzaměram) disponuja, kotrež móže dźěćo z nimi přez rěčurěč dźělić móže („[[Theory of Mind]]“, kulturna teorija wot Tomasello). Zhromadne činjenje we wjetšich skupinach zda so zda tež z ewolucionarnehoewolucionarneje hladanišćaperspektiwy być nastork k wutworjenju rěče był być (Dunbar).
W [[Zjednoćene staty Ameriki|Zjednoćenych statowstatach Ameriki]], ale tež w druhich dźělach swěta, so hodźi so [[tendenca]] wobkedźbować, kóžduzo so kóžda wosobuwosoba, kotraž ma chětro wužitnedobre znajomosće w [[cuza rěč|cuzej rěči]], jako „[[bilingualna]]“ abo „[[multilingualna]]“ woznamjenićwoznamjenja. RěčopolitisceRěčnopolitisce tohodźi so móžetole wobhladować jako pospyt wobhladać, woprawdźitu wjacerěčnosć wulkich skupinwobydlerskich wobydlerstwaskupin, kotrež nimo rěče majority druhu maćeršćinu rěča, wporno poměrje k jako idealizowanje zapřijomnej a jenož myslenejidealizowanej jednorěčnosći powyšić. W [[Němska|Němskej]] přitrjechi to mjez druhim na [[migrant]]owychowe skupinskupiny powójnowejepowójnskeje doby přitrjechi.
Bilingualnosć w eksaktnym woznamje rěka, zo so [[druha rěč]] zze runje tajkejsamsnej wysokej [[Kompetenca (rěčespyt)|kompetencu]] nałožuje kaž maćeršćina rěči.
Po spóznaćachslědźenjach neurowědomostneho instituta w [[La Jolla]] pječašpiheluje hudźba wěsteho komponista pječa rěčnu melodiju jeho maćeršćiny wotražuje. MaćeršćinaTuž daby jejemaćeršćina swój charakteristiski raz po tutym slědźenskim wuslědku tuž tež hudźbje kraja spožčiła. Jeli so rozeznawa na přikład wysokosć tona jedyn na druhizwuk sćěhowaceju złóžkow we potrjechenejwotpowědnej rěči po wysokosći sylnje rozeznawa, da pokazapokazuje tež hudźba wurazne skokizwukowe tonow<!--Tonsprünge-->skoki.
[[Kategorija:Rěč]]
| 