Iglu
Iglu je stajny, ze sněha wobstejacy domčk. Inuktitutowe słowo „Iglu“, časćišo „Illu“, woznamjenja powšitkownje „bydlenje“ a wopřijima sněhowy dom, Qarmaq, stan u. ä. Jako bydlenje je iglu wot 1950. lětow wusłužił. Hač na mało wuwzaćow bydla Inuity dźensa w sydlenskich domach a za čas zymskich přebytkow na wsach w drjewowych hětach (tak mjenowane „Cabins“). Najskerje su samo wjele hač połojcow něhdźe 100.000 w Kanadźe a Grönlandskej bydlacych Inuitow hišće nihdy w igluwje spali, a iglu hižo dołho njemóže kóždy Inuk twarić. Inuity wužiwaja iglu dźensnišo zwjetša jako škitnu hětu, jeli woni so, na přikład za čas hońtwjerskeho wulěta, wot nahłych přeměnow wjedra přesłapjuja. Tutón w Arktisy přeco hišće wažny zaměr je tež přičina za to, zo twarjenje iglujow so hač do dokładneho stopjenja tež w šuli wuči. W někotrych sydlišćach, na př. Pond Inlet, so přenocowanje w igluwje jako turistisku atrakciju poskićuje.
W nutřkowneho su z Arktisowych wobydlerjow dospołnje přijomne ćopłotowe wuměnjenje, dokelž sněh jako dobry ćopłotowy izolator skutkuje. Jako normalnje płaća temperatury wokoło mjerznjenskeho dypka; na wyšo hač zachodoweho wobłuka ležacy městnje k spanju so dla horje postupowaceho ćopłeho powětra samo plusowe stopjenja dosahuja. Přirunajo z wonkownymi temperaturami móže dospołnje 50 stopjenjow diferency być; tak su na přikład při wonkownej temperaturje wot -46° C -6° C na pódowej wysokosći (spanski spódk) a samo +4° C na ramjenjowej wysokosći móžne. Ćopłotowe žórła kaž čłowjekowa ćělna ćopłota a něhdy Qulliq, dźensnišo na přikład Coleman-warjak hodźa so dospołnje +5° C dosahnyć. Wyše temperatury dowjedu wšak k roztawanju sněha a k přemokowanju wobydlerjow.
Twarjenje igluwa
wobdźěłać
Hdy po wjedrowych wobstejnosćach, akutnych potrěbnosćach abo tež lokalnych zwučenosćach so wšelaki techniki za twarjenje igluwa nałožuja:
Masiwne twarjenske wašnje
wobdźěłaćZa stabilny iglu so sněhowe bloki potrjebuja, kotrež so z sněhowym nožom abo sněhowej piłu w njeposrědnjej bliskosći planowaneho twarnišća ze sněhoweho wodźěća wurězuja. Wone dyrbja něhdźe 40 cm wysoke, 60 cm šěroke, 50 cm hłuboke a přidatnje nakósne być, zo by koła sněhowych blokow horje přeco wušo nastanja a kupolu formowałe. Za to je jenož cyle dokładna sněhowa družina přihódna, čehoždla so tajkele igluwy nic kóždy čas natwarić móžeja. Bloki so za sobu w so sćeńšacej spirali nastapluja a z sněhowym nožom přihódnje přirězuja. Přeměr so tak stajnje pomjeńšuje, doniž kupola zawrjena je. Skónčnje so jedne abo dwě woknje z jasnych lodowych platach (na př. lodowe kuski z bliskeho jězora) zatwarjujetej, zo by nutřkowne tróšku rozswětlowało. Po dokónčenju so zachodowy wobłuk jako wětrowy a zymowy škit wury a z sněhowymi blokami přepina.
Spiralne twarjenske wašnje
wobdźěłać
Wone so wužiwa, jeli bjez wjele nałoženja chětře škitne twarjenje natwarić měło. Na rozdźěl wot masiwneho twarjenskeho wašnja dyrbi to tołstosć sněhoweje murje wot něhdźe. 15 cm dosahać, k čemuž so sněhowe cyhele w postupowacej spirali hromadźe připrěwaja. Wažnje je při tym, zo wobaj delnjej róžkaj na spody toho ležacym rjedźe ale tež horni róžk na předchadnym sněhowym cyhelu derje leži. Jako wukónc so cyhel nad dźěru leži a přez přirězowanje nutř pasuje.
Druhe typy igluwow
wobdźěłać
